Lý thuyết quan hệ đối tượng của Melanie Klein

Melanie Klein sinh ra tại Áo trong một gia đình Do Thái, di chuyển khắp châu Âu để thoát khỏi sự trỗi dậy của chủ nghĩa phát xít, và trở thành thành viên của Hội Budapest và Berlin trước khi trốn sang Anh vào năm 1927.

Tại đây, bà được Ernest Jones của Hiệp hội Phân tâm học Anh và Nhóm Bloomsbury ủng hộ, người đã dịch tác phẩm của bà cũng như của Freud.

Vào thời điểm đó, Klein đã đạt được thành công phi thường với tư cách là một nhà phân tích tâm lý mặc dù bà là phụ nữ làm việc trong một lĩnh vực do nam giới thống trị, là một bà mẹ đơn thân và không có bằng y khoa.

Được sự khuyến khích và đào tạo của những người cố vấn của mình là Sandor Ferenczi ở Budapest và Karl Abraham ở Berlin, bà được coi là một nhà lý thuyết chứ không phải là một bác sĩ lâm sàng, dựa công trình của mình vào kinh nghiệm (lâm sàng và cá nhân) và một năng khiếu phi thường về hiểu biết sáng tạo hơn là khám phá khoa học.

Có lẽ vì bà đã thách thức ông, Freud đã sa thải Klein, sau đó bảo vệ con gái mình là Anna trước bà.

Lý thuyết quan hệ đối tượng (1923) dựa trên cuộc sống tưởng tượng của trẻ sơ sinh từ khi mới sinh. Ý tưởng của bà đã làm sáng tỏ cách trẻ sơ sinh xử lý nỗi lo lắng của mình xung quanh việc ăn uống và liên hệ với người khác như những đối tượng và một phần đối tượng.

Những tưởng tượng này là biểu hiện tâm lý của bản năng vô thức; chúng không nên bị nhầm lẫn với tưởng tượng có ý thức của trẻ lớn và người lớn.

Bà đã phát triển các lý thuyết của mình phần lớn từ công việc phân tích trẻ nhỏ của mình với tư cách là thành viên của Hội Phân tâm học Berlin, sử dụng đồ chơi và trò chơi nhập vai. Thông qua quan sát chặt chẽ, bà đã có thể diễn giải hoạt động bên trong năng động của tâm trí chúng.

Bà tin rằng trẻ em sẽ thể hiện nỗi lo lắng của mình về những phần – đối tượng của cha mẹ chúng – bầu ngực, dương vật, những đứa trẻ chưa chào đời trong bụng mẹ – lên đồ chơi và bức vẽ của chúng. Chúng sẽ thể hiện những tưởng tượng hung hăng của riêng mình nhưng cũng thể hiện mong muốn được đền bù thông qua trò chơi.

Khi bà viết về cuộc sống tưởng tượng năng động của trẻ sơ sinh, bà không ám chỉ rằng trẻ sơ sinh có thể diễn đạt suy nghĩ thành lời. Bà chỉ muốn nói rằng chúng sở hữu những hình ảnh vô thức về “tốt” và “xấu”. Ví dụ, bụng no là tốt, bụng đói là xấu. Do đó, Klein muốn nói rằng trẻ sơ sinh ngủ thiếp đi trong khi mút ngón tay là đang tưởng tượng về việc có bầu ngực tốt của mẹ bên trong mình.

Không giống như Anna Freud, người cũng làm việc với trẻ em, Klein cảm thấy rằng trẻ nhỏ có thể chịu đựng toàn bộ sức nặng của các diễn giải phân tích của bà nên bà không kìm hãm hay tô hồng chúng (xem nghiên cứu trường hợp nổi tiếng của bà là Narrative of a Child Analysis, 1961). Bà cũng nhận thấy rằng khi một đứa trẻ được tự do thể hiện những tưởng tượng của mình, sau đó được diễn giải, thì sự lo lắng của chúng giảm đi.

Thông qua việc phân tích trẻ nhỏ, Klein cảm thấy bà có thể khám phá ra các giai đoạn phát triển quan trọng mà các đồng nghiệp của bà chỉ phân tích người lớn bỏ qua.

Tư thế Paranoid – Schizoid

Klein (1946) gọi giai đoạn phát triển của bốn đến sáu tháng đầu là trạng thái hoang tưởng – phân liệt. Bắt nguồn từ ảo tưởng nguyên thủy, đứa trẻ sơ sinh của Klein tối tăm hơn nhiều và bị ngược đãi hơn so với người tự luyến tìm kiếm khoái lạc theo Freud.

Thật vậy, trong khi lý thuyết động lực của Freud xuất phát từ Bản năng sống (Eros) của ông, thì lý thuyết của Klein lại xuất phát từ sự tập trung của bà vào Bản năng chết (Thanatos), điều mà bản thân Freud chưa bao giờ khám phá đầy đủ.

Klein tin rằng sự hình thành bản ngã bắt đầu từ thời điểm trẻ sơ sinh được sinh ra khi trẻ cố gắng liên hệ với thế giới thông qua các đối tượng một phần – do đó đối tượng “mẹ” trở thành một đối tượng một phần ‘vú’.

Chia tách

Điểm cốt lõi của lý thuyết quan hệ đối tượng là khái niệm phân tách, có thể được mô tả như sự phân tách về mặt tinh thần các đối tượng thành phần “tốt” và “xấu” và sau đó là sự kìm nén các khía cạnh “xấu” hoặc gây lo lắng (Klein, 1932; 1935).

Trẻ sơ sinh lần đầu tiên trải nghiệm sự chia rẽ trong mối quan hệ với người chăm sóc chính: Người chăm sóc được coi là “tốt” khi mọi nhu cầu của trẻ sơ sinh được đáp ứng và “xấu” khi không được đáp ứng.

Sự phân tách xảy ra khi một người (đặc biệt là trẻ em) không thể giữ hai suy nghĩ hoặc cảm xúc trái ngược nhau trong đầu cùng một lúc, tách biệt những cảm xúc trái ngược nhau và chỉ tập trung vào một trong hai.

Đứa trẻ Kleinian phải đối mặt với nỗi lo lắng to lớn phát sinh từ chấn thương khi sinh, đói và thất vọng. Đứa trẻ, trong tưởng tượng của mình, chia tách bầu ngực của người mẹ thành Bầu ngực tốt nuôi dưỡng và nuôi dưỡng, và Bầu ngực xấu giữ lại và ngược đãi đứa trẻ.

Tách ra như một biện pháp phòng thủ là một cách quản lý sự lo lắng bằng cách bảo vệ bản ngã khỏi những cảm xúc tiêu cực. Nó thường được sử dụng trong chấn thương, khi một phần tách ra giữ lại những cảm xúc không thể chịu đựng được.

Klein đã viết rằng ‘Cái Tôi không có khả năng chia tách đối tượng – bên trong và bên ngoài – nếu không có sự chia tách tương ứng diễn ra bên trong Cái Tôi… Chủ nghĩa bạo dâm càng chiếm ưu thế trong quá trình hợp nhất đối tượng và đối tượng càng được cảm thấy bị chia thành nhiều mảnh thì Cái Tôi càng có nguy cơ bị chia tách’ (Klein, 1946).

Em bé nội tâm hóa hoặc nội nhập các đối tượng – theo nghĩa đen là nuốt sữa mẹ nuôi dưỡng, biểu tượng của sự sống và tình yêu, nhưng cũng trải qua cơn đói và cơn giận dữ hung hăng của chính mình chống lại Bad Breast đang kìm nén bên trong cơ thể. Những nội nhập hóa hoặc hình ảnh này tạo thành cơ sở cho bản ngã của em bé.

Tiềm thức của trẻ sơ sinh hoạt động để giữ cho Ngực Tốt (và tất cả những gì nó tượng trưng; tình yêu, bản năng sống) an toàn khỏi Ngực Xấu (cảm giác căm ghét và hung hăng, bản năng chết). Do đó, cơ chế phòng vệ hoang tưởng-tâm thần phân liệt được thiết lập.

Quá trình vô thức của sự phân chia, chiếu và nội tâm hóa là một nỗ lực để làm dịu đi những lo lắng hoang tưởng về sự ngược đãi, bên trong và bên ngoài. Những cảm xúc tiêu cực không thể chịu đựng được cũng như những cảm xúc yêu thương tích cực được chiếu lên các đối tượng bên ngoài, như trong Freud.

Về sau, chúng ta thấy quá trình tương tự ở người lớn khi họ đổ nỗi sợ hãi và lòng căm thù không mong muốn của mình lên người khác, dẫn đến nạn phân biệt chủng tộc, chiến tranh và diệt chủng. Chúng ta cũng thấy điều đó khi mọi người sử dụng tư duy tích cực hoặc ngược lại là thành kiến ​​tiêu cực, chỉ nhìn thấy những gì họ muốn thấy để cảm thấy hạnh phúc và an toàn.

Nhận dạng chiếu hình

Nhận dạng phóng chiếu là một cơ chế phòng vệ tâm lý trong đó trẻ sơ sinh tách ra những phần không thể chấp nhận được của bản thân, phóng chiếu chúng lên một vật thể khác và cuối cùng đưa chúng trở lại bên trong mình dưới một hình dạng méo mó hoặc thay đổi.

Bằng cách đưa đồ vật trở lại bên trong mình, trẻ sơ sinh cảm thấy rằng chúng đã trở nên giống như đồ vật đó, nghĩa là chúng đồng nhất với đồ vật đó.

Nhận dạng chiếu đưa sự chiếu tiến thêm một bước nữa. Thay vì chiếu những phần tách rời không mong muốn lên vật thể như thể lên một màn hình trống, sau đó lý tưởng hóa chúng hoặc cảm thấy bị ngược đãi, Chiếu

Sự đồng nhất là ảo tưởng về việc chiếu một phần của bản thân vào người khác hoặc vật thể khác. Các phần tách ra trở nên ảo tưởng như đã chiếm hữu cơ thể của người mẹ và bà trở nên đồng nhất với chúng.

Không giống như phép chiếu, trong nhận dạng chiếu hình có sự mờ nhạt về ranh giới. Đối tượng được chiếu vào (ví dụ như người mẹ) là phần mở rộng của đứa trẻ, do đó trong tưởng tượng toàn năng của mình, nó có thể được đứa trẻ kiểm soát.

Và thực sự, thông qua những thao tác tinh tế, người nhận có thể được khiến cảm thấy và hành động theo tưởng tượng phóng chiếu. Trẻ sơ sinh, thông qua nhiều hành vi khác nhau, có thể khiến người chăm sóc trải nghiệm sự thất vọng của mình.

Khái niệm nhận dạng chiếu hình của Klein (1946) được cho là đã mở rộng khái niệm về phản chuyển giao, đặc biệt là thông qua tác phẩm của Bion.

Tuy nhiên, mặc dù đã gieo hạt giống, Klein vẫn hoài nghi về phản chuyển giao, tin rằng nó cản trở liệu pháp. Nếu bạn có cảm xúc với bệnh nhân của mình, bà nói, bạn nên tự phân tích ngay lập tức (Grosskuth, 1987).

Xem thêm: 10 cơ chế phòng vệ trong Phân tâm học

Vị trí trầm cảm

Melanie Klein lần đầu tiên viết về Trạng thái trầm cảm vào năm 1935. Đây là thuật ngữ bà dùng để mô tả giai đoạn phát triển xảy ra trong năm đầu tiên của trẻ sơ sinh, sau Trạng thái hoang tưởng – phân liệt nguyên thủy.

Bà gọi hai trạng thái tâm trí này là “vị trí” thay vì “giai đoạn”, vì bà cho rằng chúng không phải là những giai đoạn mà chúng ta trải qua, mà là những vị trí hoặc cách tồn tại mà chúng ta dao động giữa chúng trong suốt quá trình phát triển và cho đến khi trưởng thành.

Tâm lý trầm cảm lần đầu tiên biểu hiện trong quá trình cai sữa – khoảng ba đến sáu tháng – khi trẻ bắt đầu chấp nhận thực tế của thế giới và vị trí của mình trong đó.

Ở trung tâm của Vị trí Trầm cảm là sự mất mát và thương tiếc: thương tiếc sự chia cắt của bản thân khỏi người mẹ, thương tiếc sự mất mát của ảo tưởng tự luyến nơi Cái tôi của đứa trẻ là cả thế giới, thương tiếc những đồ vật mà nó đã làm tổn thương hoặc phá hủy thông qua sự hung hăng và đố kỵ. Nhưng từ đống đổ nát, trước tiên nảy sinh cảm giác tội lỗi, sau đó là động lực để đền bù và yêu thương.

Ở tư thế trầm cảm, trẻ học cách liên hệ với các đồ vật theo một cách hoàn toàn mới. Trẻ ít cần phải phân tách, nội tâm hóa và phóng chiếu như những biện pháp phòng thủ và bắt đầu nhìn nhận thực tế bên trong và bên ngoài chính xác hơn.

Các đối tượng một phần hiện được xem như những con người toàn vẹn, có mối quan hệ và cảm xúc riêng; sự vắng mặt được trải nghiệm như một mất mát hơn là một cuộc tấn công bắt bớ. Thay vì tức giận, em bé cảm thấy đau buồn. Khoảng ba tháng tuổi, em bé bắt đầu khóc những giọt nước mắt thực sự.

Phức hợp Oedipus

Tại một hội nghị ở Salzberg năm 1924, Klein đã dám ước tính thời điểm xuất hiện phức cảm Oedipus là khoảng một đến hai năm – sớm hơn nhiều so với thời điểm sáu đến bảy năm của Freud.

Trong khi sự phát triển siêu ngã của Freud được coi là một điều tốt, Klein (1945) lại thấy một siêu ngã thù địch phát triển ở giai đoạn nói. Bà cũng mô tả những trải nghiệm của các bé gái và bé trai và trao nhiều quyền lực hơn cho người mẹ.

Trong giai đoạn Oedipal Kleinian, một thế giới của những tưởng tượng một phần đối tượng, các bé trai muốn bảo vệ bên trong của mẹ mình (tử cung hoặc dạ dày) khỏi dương vật hung dữ của cha mình. Nhưng, giống như trong Freud, chúng sợ rằng mong muốn thiến cha mình sẽ chống lại chúng.

Những cô gái bị thúc đẩy bởi lòng đố kỵ muốn cướp đi dương vật của cha mình và những đứa con chưa chào đời của mẹ mình và cũng hoang tưởng về sự trả thù; nhưng thay vì bị thiến, họ lại sợ một loại cắt bỏ tử cung. Trong khi đối tượng lo lắng chính của cậu bé là người cha thiến, thì đối tượng lo lắng chính của cô gái là người mẹ ngược đãi, gần như là ma thuật.

Cuộc khủng hoảng Oedipus sẽ biến Tâm trạng Trầm cảm thành sự chia ly và mất mát.

Đánh giá quan trọng

Melanie Klein (1932) là một trong những nhân vật chủ chốt trong phân tâm học. Những bất đồng không hề che giấu của bà với lý thuyết Freud và cách suy nghĩ mang tính cách mạng đặc biệt quan trọng trong sự phát triển của phân tích trẻ em.

Các lý thuyết của bà về cơ chế phòng vệ của chứng phân liệt và sự đồng nhất phóng chiếu vẫn có ảnh hưởng trong lý thuyết phân tâm học ngày nay.

Đối với Kleinians, mục đích của phân tâm học là giúp khách hàng trưởng thành có thể chịu đựng Vị trí Trầm cảm một cách an toàn hơn, mặc dù nó không bao giờ cố định và tất cả chúng ta đều rơi vào những ảo tưởng hoang tưởng và quan điểm phân cực. Điều này phản ánh mục đích của Freud là giúp bệnh nhân đạt được trạng thái “bất hạnh bình thường”.

Nhà phân tâm học Jaqueline Rose (1993) đã lưu ý rằng, đặc biệt là ở Hoa Kỳ, tác phẩm của Klein đã bị từ chối vì tính bạo lực và tiêu cực của bà. Bản thân Klein đã viết: ‘Phương pháp của tôi giả định rằng ngay từ đầu tôi đã sẵn sàng thu hút cả sự chuyển giao tiêu cực và tích cực vào bản thân mình’.

Klein ngồi lại với những cảm xúc khó khăn mà bệnh nhân của cô thấy khó chịu đựng và giúp họ chấp nhận những thực tế phức tạp, đen tối của các mối quan hệ, sự mất mát tiềm ẩn trong tình yêu, sự hủy diệt tiềm ẩn trong cuộc sống. Khi một nhà trị liệu có thể chịu đựng những điều này cho một khách hàng, nó sẽ làm tiêu tan sức mạnh không thể chịu đựng được của họ.

Có lẽ do tính bạo lực gây sốc và định kiến ​​tiêu cực trong thế giới tưởng tượng trẻ thơ của Klein, câu hỏi mà những người chỉ trích Klein vẫn luôn đặt ra là: Klein đang diễn giải thực tại của ai – của khách hàng hay của chính bà?

Klein bất đồng quan điểm với Freud như thế nào?

Những đóng góp của lý thuyết

• Lý thuyết quan hệ đối tượng là một biến thể của lý thuyết phân tâm học.
• Nó ít chú trọng vào động lực sinh học và coi trọng hơn vào các mối quan hệ giữa các cá nhân (ví dụ: sự gần gũi và nuôi dưỡng của người mẹ).
• Trong lý thuyết quan hệ đối tượng, đối tượng thường là người, bộ phận của người (như bầu ngực của mẹ) hoặc biểu tượng của một trong những thứ này. Đối tượng chính là người mẹ.
• Mối quan hệ của trẻ với một đồ vật (ví dụ như bầu ngực của mẹ) đóng vai trò là nguyên mẫu cho các mối quan hệ giữa các cá nhân trong tương lai.
• Đối tượng có thể là bên ngoài (một người hoặc bộ phận cơ thể) hoặc bên trong, bao gồm hình ảnh cảm xúc và biểu hiện của một đối tượng bên ngoài (ví dụ: ngực tốt so với ngực xấu).
• Sự khái niệm hóa các đối tượng bên trong có liên quan đến lý thuyết về tưởng tượng vô thức của Klein và sự phát triển từ trạng thái hoang tưởng-phân liệt sang trạng thái trầm cảm.

Nguồn tham khảo

Klein, M. (1921). Development of Conscience in the Child. Love, Guilt and Reparation, 252.

Klein, M. (1923). The development of a child. International Journal of Psycho-Analysis, 4, 419-474.

Klein, M. (1930). The importance of symbol-formation in the development of the ego. International Journal of Psycho-Analysis, 11, 24-39.

Klein, M. (1932). The Psychoanalysis of Children.(The International Psycho-analytical Library, No. 22.).

Klein, M. (1935). A contribution to the psychogenesis of manic-depressive states. International Journal of Psycho-Analysis, 16, 145-174.

Klein, M. (1945). The Oedipus complex in the light of early anxieties. International Journal of Psycho-Analysis, 26, 11-33.

Klein, M. (1946). Notes on some schizoid mechanisms. Projective identification : The fate of a concept, 19-46.

Klein, M. (1961). Narrative of a child analysis: The conduct of the psychoanalysis of children as seen in the treatment of a ten year old boy (No. 55). Random House.

Rose, J. (1993). Why war?: Psychoanalysis, politics, and the return to Melanie Klein (p. 137). Oxford: Blackwell.