Khí sắc là cảm giác chung có thể kéo dài lâu dài so với cảm xúc đơn thuần có thể thoáng qua và ngắn hạn.
Trong khi việc trải qua nhiều giai đoạnKhí sắc khác nhau là bình thường, rối loạn Khí sắc lại được đặc trưng bởi những cảm xúc cực đoan và khó khăn trong việc điều chỉnh Khí sắc.
Mặc dù Khí sắc có thể chỉ là tạm thời, nhưng khi những Khí sắc này kéo dài đến mức nghiêm trọng và gây ra rối loạn chức năng đáng kể thì chúng có thể gây ra những rối loạn lâu dài.
Rối loạn Khí sắc là gì?
Rối loạn khí sắc là một thuật ngữ chung dùng cho các tình trạng trong đó rối loạn khí sắc là đặc điểm chính. Các rối loạn khí sắc phổ biến bao gồm các loại rối loạn trầm cảm và lưỡng cực khác nhau.
Rối loạn khí sắc được phát hiện ảnh hưởng đến khoảng 20% dân số nói chung tại bất kỳ thời điểm nào. Cụ thể, tại Hoa Kỳ, ví dụ, 17% dân số được cho là phải vật lộn với chứng trầm cảm trong suốt cuộc đời, trong khi rối loạn lưỡng cực ảnh hưởng đến 1% dân số nói chung.
Trong khi tỷ lệ mắc chứng rối loạn lưỡng cực thấp hơn đáng kể, nhiều nhà nghiên cứu đồng ý rằng nhiều trường hợp khí sắc hưng cảm (mô tả trạng thái cảm xúc “cao trào” của chứng rối loạn lưỡng cực) thường không được chú ý hoặc được coi là không có vấn đề gì, nghĩa là nhiều người có thể không được chẩn đoán.
Các loại rối loạn khí sắc
Rối loạn trầm cảm nặng
Rối loạn trầm cảm nặng đặc trưng bởi những giai đoạn buồn bã kéo dài và dai dẳng.
Mặc dù cảm thấy buồn bã hoặc đau buồn trong những sự kiện đau thương của cuộc sống là điều bình thường, nhưng nếu tình trạng trầm cảm này vẫn tiếp diễn ngay cả khi sự kiện đã qua, hoặc không có nguyên nhân rõ ràng nào gây ra nỗi buồn, thì đây có thể được phân loại là trầm cảm lâm sàng hoặc trầm cảm nặng.
Đây là một rối loạn tâm thần rất phổ biến, kèm theo nhiều triệu chứng về thể chất, nhận thức và cảm xúc.
Rối loạn lưỡng cực I
Rối loạn này trước đây được gọi là ‘trầm cảm hưng cảm’, đặc trưng bởi những cảm xúc cực độ lên cao và cực độ xuống thấp có thể kéo dài trong nhiều tuần hoặc lâu hơn.
Các cơn hưng cảm cực độ được gọi là hưng cảm và bao gồm khí sắc hưng phấn và/hoặc cáu kỉnh và tăng năng lượng hoặc hoạt động. Một cá nhân trải qua hưng cảm có thể biểu hiện là hoạt động quá mức và có mức năng lượng cao. Họ có thể cảm thấy rất vui vẻ, tự cho mình là quan trọng, có suy nghĩ chạy đua, nói nhiều bất thường và dễ bị kích động.
Mức độ trầm cảm cực độ của rối loạn lưỡng cực I là triệu chứng của các triệu chứng trầm cảm. Họ có thể cảm thấy buồn, vô vọng, uể oải, khó tập trung, cảm thấy vô giá trị và mất hứng thú với các hoạt động hàng ngày.
Rối loạn lưỡng cực I được cho là dạng rối loạn lưỡng cực nghiêm trọng nhất, vì các cơn hưng cảm có thể gây gián đoạn cuộc sống hàng ngày, chẳng hạn như ảnh hưởng đến công việc và các mối quan hệ. Một người đang trải qua cơn hưng cảm có thể có nhiều khả năng tham gia vào hành vi nguy hiểm, có thể ảnh hưởng bất lợi đến sức khỏe và sự an toàn của họ.
Rối loạn lưỡng cực II
Rối loạn này gây ra chu kỳ trầm cảm tương tự như những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực loại I.
Những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực II cũng trải qua chứng hưng cảm nhẹ, một dạng hưng cảm nhẹ hơn.
Các giai đoạn hưng cảm nhẹ không dữ dội hoặc gây gián đoạn như các cơn hưng cảm, và mọi người thường có thể xử lý các công việc hàng ngày mặc dù có những giai đoạn này.
Rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD)
SAD là một loại trầm cảm chỉ xảy ra trong một số mùa nhất định. Thông thường, các triệu chứng trầm cảm bắt đầu vào cuối mùa thu hoặc đầu mùa đông đối với nhiều người, ít phổ biến hơn là bắt đầu vào mùa xuân hoặc mùa hè đối với những người khác.
Các triệu chứng của SAD tương tự như các triệu chứng của bệnh trầm cảm nặng, mặc dù SAD khác ở chỗ người bệnh thường sẽ bắt đầu cảm thấy tốt hơn khi mùa bệnh kết thúc.
Rối loạn chu kỳ khí sắc
Rối loạn này đôi khi được định nghĩa là một dạng nhẹ hơn của rối loạn lưỡng cực. Nó gây ra những cảm xúc thăng trầm được cho là ít cực đoan hơn so với những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực I hoặc II.
Những người mắc chứng rối loạn khí sắc chu kỳ sẽ trải qua những thay đổi khí sắc bất thường liên tục trong thời gian dài. Những thay đổi khí sắc có thể xảy ra đột ngột, bất cứ lúc nào, với chỉ những khoảng thời gian ngắn của khí sắc cơ bản.
Rối loạn điều hòa khí sắc gây rối loạn
Đây là một dạng rối loạn trầm cảm mới được thêm vào Sổ tay chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần (DSM-5).
Tình trạng này thường được chẩn đoán ở trẻ em có biểu hiện cáu kỉnh và tức giận dai dẳng với những cơn nóng giận dữ dội thường xuyên mà không có nguyên nhân rõ ràng.
Bệnh này thường được chẩn đoán khi các triệu chứng không phù hợp với độ tuổi phát triển của trẻ.
Rối loạn trầm cảm dai dẳng
Rối loạn này trước đây được gọi là rối loạn khí sắc, một dạng trầm cảm nhẹ hơn.
Loại rối loạn trầm cảm này kéo dài, kéo dài ít nhất hai năm ở một cá nhân và các triệu chứng trầm cảm đôi khi giảm bớt trong thời gian này.
Rối loạn hoảng loạn tiền kinh nguyệt
Tình trạng này biểu hiện bằng những thay đổi về khí sắc và cáu kỉnh trong giai đoạn tiền kinh nguyệt của phụ nữ.
Họ thường sẽ trải qua những thay đổi khí sắc cực độ, tuyệt vọng, tức giận, lo lắng hoặc căng thẳng. Khi cá nhân bắt đầu có kinh nguyệt, các triệu chứng thường chấm dứt.
Dấu hiệu
Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến mà người đang có khí sắc chán nản có thể gặp phải:
-
Mất hứng thú với các hoạt động từng được yêu thích
-
Sự tăng hoặc giảm cảm giác thèm ăn
-
Khó ngủ hoặc ngủ nhiều hơn bình thường
-
Cảm thấy mệt mỏi
-
Dễ buồn bã hoặc khóc nhiều
-
Cảm thấy bị cô lập
-
Cảm thấy vô vọng và vô giá trị
-
Cảm thấy tội lỗi
-
Cảm thấy cáu kỉnh
-
Các triệu chứng về thể chất như đau đầu hoặc đau bụng
-
Lòng tự trọng thấp
-
Rút lui khỏi các sự kiện xã hội, bạn bè hoặc gia đình
-
Ý định tự tử
-
Khó khăn trong việc theo kịp các nhiệm vụ hàng ngày và nhu cầu của cuộc sống
Dưới đây là một số triệu chứng phổ biến của cơn hưng cảm hoặc hưng cảm nhẹ:
-
Cảm thấy cực kỳ tràn đầy năng lượng hoặc phấn khích
-
Nói nhanh
-
Chuyển động nhanh
-
Sự bồn chồn, kích động hoặc cáu kỉnh
-
Hành vi mạo hiểm
-
Cố gắng thực hiện nhiều hoạt động cùng một lúc
-
Suy nghĩ đua xe
-
Cảm thấy trên bờ vực
-
Sự vĩ đại
Thường với cảm giác chán nản, điều này thường đi trước bởi một số lời tự nói và suy nghĩ vô ích. Thông thường, có một khuôn mẫu cho những suy nghĩ này và chúng được gọi là phong cách suy nghĩ vô ích.
Mọi người có xu hướng sử dụng những phong cách suy nghĩ này như một thói quen tự động mà họ có thể không nhận ra.
Nếu ai đó thường xuyên sử dụng một số phong cách suy nghĩ này, họ thường có thể tự gây ra cho mình rất nhiều đau khổ về mặt cảm xúc.
-
Bộ lọc tinh thần – bao gồm việc chỉ tập trung vào một phần của tình huống, thường là phần tiêu cực, bỏ qua phần còn lại, có thể tích cực hơn.
-
Thảm họa hóa – mọi người có thể thổi phồng một điều gì đó xảy ra quá mức. Tình huống được xem là khủng khiếp và thảm khốc hơn thực tế.
-
Suy nghĩ đen trắng – chỉ nhìn thấy một thái cực này hoặc thái cực kia. Người có phong cách suy nghĩ này có thể chỉ nhìn nhận mọi thứ theo hướng đúng hoặc sai, tốt hoặc xấu, không có vùng xám ở giữa.
-
Khái quát hóa quá mức – một người có thể lấy một trường hợp trong quá khứ hoặc hiện tại và áp đặt nó vào tất cả các tình huống hiện tại hoặc tương lai. Ví dụ, họ có thể nói, ‘Tôi không bao giờ…’ hoặc ‘Mọi người…’.
-
Kết luận vội vàng – những người kết luận vội vàng thường cho rằng họ biết người khác đang nghĩ gì (đọc suy nghĩ) và họ có xu hướng dự đoán những gì sẽ xảy ra trong tương lai (tư duy dự đoán).
-
Cá nhân hóa – với phong cách suy nghĩ này, các cá nhân có xu hướng đổ lỗi cho bản thân về mọi thứ diễn ra không như ý hoặc có thể diễn ra không như ý. Họ có thể chịu trách nhiệm 100% cho sự xuất hiện của các sự kiện bên ngoài mà họ thực sự không thể kiểm soát.
-
Shoulding và musting – mặc dù không phải lúc nào cũng vô ích, tùy thuộc vào tình huống, việc nói “Tôi nên…” hoặc “Tôi phải…” có thể gây áp lực không hợp lý cho cá nhân.
-
Gắn nhãn – đây là nơi cá nhân đưa ra những tuyên bố chung về bản thân và người khác dựa trên hành vi của họ trong những tình huống cụ thể (ví dụ: ‘Tôi ngu ngốc’, ‘Tôi vô giá trị’). Họ có thể sử dụng nhãn này mặc dù có nhiều ví dụ khác không nhất quán với nhãn đó.
-
Lý luận cảm xúc – đây là nơi mọi người dựa trên cách họ cảm thấy để đưa ra quan điểm về tình huống hoặc bản thân. Ví dụ, bằng chứng duy nhất cho thấy điều gì đó tồi tệ sắp xảy ra là nếu họ cảm thấy lo lắng.
-
Phóng đại và thu nhỏ – cá nhân thường có thể phóng đại các thuộc tính tích cực của người khác và thu nhỏ các thuộc tính tích cực của chính mình. Họ có thể giải thích các đặc điểm tích cực hoặc thành công của chính mình như thể chúng không quan trọng.
Nguyên nhân và yếu tố rủi ro
Mặc dù chưa biết rõ nguyên nhân trực tiếp nào khiến một người mắc chứng rối loạn khí sắc, nhưng có một số yếu tố có thể góp phần gây ra tình trạng này.
Nguyên nhân gây ra rối loạn khí sắc thường được cho là sự kết hợp của các yếu tố sinh học, di truyền, tâm lý và môi trường.
Yếu tố di truyền
Rối loạn khí sắc được phát hiện là có tính gia đình và có thể có yếu tố di truyền. Nếu ai đó có thành viên gia đình gần, chẳng hạn như cha mẹ, mắc chứng rối loạn khí sắc, điều này có thể khiến họ có nhiều khả năng cũng sẽ mắc chứng rối loạn khí sắc.
Tuy nhiên, điều này một phần có thể là do yếu tố môi trường vì nếu ai đó lớn lên trong gia đình có người mắc chứng rối loạn khí sắc, thì những đặc điểm này có khả năng sẽ bị ảnh hưởng hoặc gây ra các vấn đề toàn thân trong gia đình.
Các yếu tố môi trường
Tương tự như vậy, các yếu tố môi trường như căng thẳng đáng kể trong cuộc sống có thể góp phần khiến một người mắc chứng rối loạn khí sắc, cụ thể là chứng rối loạn trầm cảm.
Bệnh đi kèm
Ngoài ra, nếu một cá nhân có tiền sử được chẩn đoán mắc chứng rối loạn khí sắc trước đó, thì rất có thể họ có nguy cơ mắc phải một chứng rối loạn khí sắc khác.
Các yếu tố sinh hóa
Hóa học não cũng có thể đóng vai trò quan trọng trong việc một người phát triển các rối loạn khí sắc. Chất dẫn truyền thần kinh norepinephrine, thường làm tăng sự kích thích và tập trung, dường như là một chất hóa học quan trọng.
Người ta cho rằng norepinephrine bị thiếu nghiêm trọng ở những người bị trầm cảm nhưng lại tăng cao đáng kể trong các cơn hưng cảm. Ngoài ra, serotonin, một chất dẫn truyền thần kinh chịu trách nhiệm cho cảm giác khỏe mạnh và hạnh phúc, được cho là thấp đáng kể ở những người bị trầm cảm.
Các loại thuốc ảnh hưởng đến mức norepinephrine và serotonin trong não được biết là có tác dụng tích cực trong việc cải thiện các triệu chứng của rối loạn khí sắc, cung cấp bằng chứng cho thấy hóa học não đóng vai trò lớn trong các rối loạn này.
Tuy nhiên, đối với chứng rối loạn lưỡng cực, phương pháp điều trị đầu tiên thường là thuốc ổn định khí sắc vì thuốc chống trầm cảm có thể gây ra chứng hưng cảm.
Các yếu tố sinh học
Một yếu tố có thể khác liên quan đến sự phát triển của các rối loạn khí sắc là sự khác biệt về cấu trúc não ở những người mắc các rối loạn khí sắc. Có bằng chứng đáng kể cho thấy vùng hạnh nhân và vỏ não trước trán giữa có liên quan đến phản ứng với cảm xúc và các rối loạn khí sắc (Price & Drevets, 2010).
Có liên quan chặt chẽ đến những vùng này là mạng lưới các vùng ở vỏ não trung tâm kết nối với một số vùng vỏ não liên quan đến cảm giác và có vẻ rất quan trọng trong việc đánh giá sự phản đối và mong đợi phần thưởng.
Những người bị trầm cảm cho thấy những bất thường trong mạng lưới này trong các nghiên cứu MRI chức năng liên quan đến nhiệm vụ xử lý cảm xúc và phần thưởng (Murray và cộng sự, 2010).
Ngoài ra, thể tích hạnh nhân dường như nhỏ bất thường ở những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực không dùng thuốc nhưng lại lớn hơn ở những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực đang được điều trị ổn định khí sắc.
Hơn nữa, những người bị trầm cảm có xu hướng thể hiện phản ứng amygdala quá mức khi được tiếp xúc với những từ ngữ buồn, khuôn mặt buồn và khuôn mặt sợ hãi nhưng lại phản ứng chậm chạp với khuôn mặt vui vẻ (Victor và cộng sự, 2010). Điều này cho thấy amygdala có thể đóng vai trò lớn trong các rối loạn khí sắc.
Các yếu tố rủi ro
Các yếu tố nguy cơ khác có thể bao gồm lạm dụng chất gây nghiện và một số loại thuốc làm tăng khả năng mắc chứng rối loạn khí sắc.
Trầm cảm thường được chẩn đoán ở phụ nữ nhiều hơn nam giới, điều này có thể ngụ ý rằng nó phổ biến hơn ở phụ nữ. Tuy nhiên, nhiều người tin rằng nó có thể được chẩn đoán nhiều hơn ở phụ nữ vì họ có xu hướng tìm kiếm sự giúp đỡ nhiều hơn nam giới.
Trong một nghiên cứu năm 2020, người ta phát hiện ra rằng chứng trầm cảm ngày càng phổ biến ở thanh thiếu niên Hoa Kỳ trong giai đoạn 2011 – 2018. Người ta cho rằng việc sử dụng mạng xã hội và công nghệ ngày càng tăng có thể là một yếu tố rủi ro giải thích cho sự gia tăng đáng kể này của chứng trầm cảm.
Người ta phát hiện ra rằng những người sử dụng công nghệ nhiều có nguy cơ bị trầm cảm hoặc có mức độ hạnh phúc thấp gấp đôi so với những người sử dụng công nghệ ít.
Mặc dù công nghệ không phải là nguyên nhân gây ra hầu hết các chứng trầm cảm, nhưng việc dành nhiều thời gian hơn cho công nghệ có thể góp phần làm tăng đột ngột chứng trầm cảm (Twenge, 2020).
Vòng luẩn quẩn của bệnh trầm cảm
Đối với những người mắc chứng rối loạn trầm cảm, các triệu chứng có thể thay đổi cuộc sống, thói quen hàng ngày và hành vi của một người. Thông thường, chính những thay đổi này khiến chứng trầm cảm trở nên tồi tệ hơn và ngăn cản người đó hồi phục.
Ví dụ, việc thiếu động lực hoặc năng lượng do trầm cảm có thể khiến người đó không tham gia vào các hoạt động thường ngày, bỏ bê các công việc hàng ngày và để người khác quyết định.
Họ có thể thấy rằng nếu họ tham gia ít hơn vào các hoạt động thường ngày, họ có thể ít gặp bạn bè và gia đình hơn. Do giảm các hoạt động và không gặp những người thân yêu, họ có thể bị mắc kẹt trong một vòng luẩn quẩn của chứng trầm cảm.
Giảm hoạt động và bỏ bê trách nhiệm và công việc hàng ngày có thể gây ra cảm giác tội lỗi, tuyệt vọng và kém hiệu quả. Cuối cùng, điều này có thể dẫn đến cảm giác chán nản mạnh hơn, có nghĩa là năng lượng thấp hơn, ít tham gia vào các hoạt động, v.v.
Do đó, bệnh trầm cảm sẽ ngày càng trầm trọng hơn nếu mọi người mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn này.
Khi nào cần tìm sự giúp đỡ
Điều quan trọng là phải tìm kiếm sự giúp đỡ cho một rối loạn khí sắc có thể xảy ra vì nó không có khả năng tự biến mất. Rối loạn này có thể trở nên tồi tệ hơn theo thời gian, vì vậy việc tìm kiếm sự giúp đỡ trước khi rối loạn trở nên nghiêm trọng hơn có thể giúp điều trị dễ dàng hơn.
Thông thường, những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực có xu hướng tìm kiếm sự giúp đỡ khi họ trải qua cơn trầm cảm hơn là khi họ trải qua cơn hưng cảm hoặc hưng cảm nhẹ.
Nhiều người có thể thấy rằng họ thích khí sắccực kỳ phấn khích đi kèm với chứng rối loạn lưỡng cực và do đó có thể ít có khả năng tìm kiếm sự giúp đỡ cho tình trạng này hoặc thậm chí không nhận ra rằng cảm xúc của họ là một phần của chứng rối loạn.
Nếu ai đó nghi ngờ mình mắc chứng rối loạn lưỡng cực, việc ghi nhật ký khí sắc có thể hữu ích để họ có thể theo dõi cảm xúc của mình và xem liệu họ có nhận thấy bất kỳ biểu hiện bất thường nào trong khí sắc, cảm xúc và hành vi của mình hay không.
Nếu bất kỳ triệu chứng nào bạn gặp phải có vẻ không cân xứng hoặc ảnh hưởng đến cuộc sống, đặc biệt là khi có ý định tự tử, bạn nên tìm kiếm sự giúp đỡ càng sớm càng tốt.
Điều quan trọng là phải trao đổi với chuyên gia y tế nếu một cá nhân cảm thấy cảm xúc của mình đang ảnh hưởng đến công việc, các mối quan hệ, hoạt động xã hội hoặc bất kỳ lĩnh vực nào khác trong cuộc sống.
Việc tìm kiếm sự giúp đỡ cũng rất quan trọng nếu cá nhân đó gặp vấn đề với rượu hoặc ma túy, vì nhiều người thường dựa vào chất gây nghiện để đối phó với các triệu chứng của mình.
Quản lý rối loạn khí sắc
Nếu ai đó đang vật lộn với chứng rối loạn khí sắc, có nhiều cách để kiểm soát các triệu chứng. Dưới đây sẽ thảo luận về một số phương án quản lý này.
Điều quan trọng là phải thảo luận các lựa chọn với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc chuyên gia sức khỏe tâm thần nếu rối loạn khí sắc ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động hàng ngày của bạn.
Thuốc
Hầu hết các loại thuốc điều trị rối loạn khí sắc đều có tác dụng làm tăng nồng độ serotonin hoặc norepinephrine. Đối với các rối loạn trầm cảm, thuốc chống trầm cảm thường được kê đơn để tăng nồng độ các chất dẫn truyền thần kinh này.
Thông thường, thuốc chống trầm cảm có thể giúp thay đổi mức năng lượng, cải thiện giấc ngủ và chúng đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc cải thiện khí sắc. Mặc dù các loại thuốc chống trầm cảm khác nhau được phát hiện có hiệu quả như nhau, một số có thể hiệu quả hơn tùy thuộc vào từng cá nhân.
Nếu được kê đơn thuốc chống trầm cảm, điều quan trọng là phải dùng thuốc theo chỉ định và tiếp tục dùng thuốc ngay cả khi bắt đầu cảm thấy khỏe hơn. Mọi người thường báo cáo có sự cải thiện đáng kể sau khi dùng thuốc trong 4-6 tuần.
Những người bị hưng cảm trong rối loạn lưỡng cực thường được kê đơn lithium, một chất ổn định khí sắc, ngay từ đầu. Thuốc ổn định khí sắc là thuốc được sử dụng để giúp điều chỉnh các thay đổi khí sắc xảy ra với rối loạn lưỡng cực bằng cách giảm hoạt động bất thường của não.
Chúng thường giúp bảo vệ một người khỏi những cơn hưng cảm cực độ và những cơn trầm cảm nghiêm trọng. Thuốc chống loạn thần, trước đây được gọi là thuốc an thần, thường được biết đến là có tác dụng điều trị chứng loạn thần nhưng cũng có thể được sử dụng để điều trị rối loạn lưỡng cực và trầm cảm.
Chúng có thể đặc biệt hữu ích cho những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực bị hưng cảm hoặc các cơn hỗn hợp. Chúng đôi khi cũng có thể được sử dụng để điều trị trầm cảm nếu các triệu chứng không được kiểm soát chỉ bằng thuốc chống trầm cảm.
Liệu pháp tâm lý
Mặc dù thuốc có thể giúp làm giảm một số triệu chứng của rối loạn khí sắc, nhưng các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe thường khuyên dùng kết hợp thuốc và liệu pháp tâm lý để điều trị hiệu quả hơn.
Một loại liệu pháp tâm lý phổ biến đã được chứng minh là có hiệu quả đối với nhiều người là liệu pháp hành vi nhận thức (CBT). CBT bao gồm việc làm việc với một nhà trị liệu để xác định những suy nghĩ và hành vi tiêu cực, sau đó cố gắng thách thức những suy nghĩ và hành vi này thành những suy nghĩ và hành vi hữu ích và lành mạnh hơn.
Điều này có thể bao gồm việc thách thức một số kiểu suy nghĩ không hữu ích và nhận ra khi những kiểu suy nghĩ này xuất hiện trong các tình huống hàng ngày. Liệu pháp này đã được chứng minh là đặc biệt hiệu quả đối với những người bị trầm cảm.
Liệu pháp kích thích não
Liệu pháp kích thích não gọi là liệu pháp sốc điện (ECT) đã được sử dụng để điều trị chứng trầm cảm nặng hoặc rối loạn lưỡng cực khi thuốc hoặc liệu pháp tâm lý không thành công.
Trong quá trình điều trị này, một dòng điện được truyền qua não thông qua các điện cực gắn vào da đầu hoặc trán. Quá trình điều trị thường được thực hiện trong 2 hoặc 3 buổi mỗi tuần, thường cần 6 đến 12 buổi để có hiệu quả cao nhất.
Kích thích từ xuyên sọ lặp đi lặp lại (rTMS) là một loại phương pháp điều trị khác sử dụng cuộn dây từ không xâm lấn để truyền các xung điện từ ngắn vào các tế bào thần kinh cụ thể trong não.
Quy trình này được sử dụng để điều trị chứng trầm cảm nặng cho những người không đáp ứng với ít nhất một loại thuốc chống trầm cảm và đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc cải thiện các triệu chứng.
Liệu pháp ánh sáng
Đối với chứng rối loạn cảm xúc theo mùa, liệu pháp ánh sáng thường được áp dụng và đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc làm giảm một số cảm giác trầm cảm.
Liệu pháp ánh sáng bao gồm việc sử dụng ánh sáng, chẳng hạn như hộp đèn, bổ sung ánh sáng mặt trời tự nhiên bằng ánh sáng nhân tạo sáng. Thường được khuyến nghị sử dụng ánh sáng vào buổi sáng trong khoảng 20-60 phút liên tục để có hiệu quả cao nhất.
Phong cách sống
Ngoài thuốc men và phương pháp điều trị liệu pháp cho các rối loạn khí sắc, có một số thay đổi lối sống mà mọi người có thể thực hiện để giúp giảm các triệu chứng hoặc phòng ngừa các rối loạn khí sắc bắt đầu. Một số thay đổi lối sống này bao gồm:
-
Duy trì lịch trình ngủ nhất quán và đảm bảo ngủ đủ giấc.
-
Ghi nhật ký khí sắc để ghi chú khi nào một người sắp bước vào giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm.
-
Tránh xa rượu bia và ma túy.
-
Ăn uống lành mạnh và cân bằng.
-
Tập thể dục thường xuyên, đặc biệt là bài tập aerobic.
-
Tham gia yoga, chánh niệm, thiền hoặc các phương pháp thư giãn khác để giảm căng thẳng.
-
Duy trì mạng lưới hỗ trợ với bạn bè, gia đình hoặc nhóm hỗ trợ đáng tin cậy.
Nguồn tham khảo
Dissociative Disorders. (Jul 05, 2021). 2021 Traumadissociation.com. Retrieved Jul 5, from http://traumadissociation.com/dissociative.
Dissociative Identity Disorder. (Jul 05, 2021). Traumadissociation.com, Retrieved Jul 5, 2021, from h
Murray, E. A., Wise, S. P., & Drevets, W. C. (2011). Localization of dysfunction in major depressive disorder: prefrontal cortex and amygdala. Biological psychiatry, 69(12), e43-e54.
Nathan, P., Rees, C., Lim, L., & Correia, H. (2003). Back from the Bluez. Perth, Western Australia: Centre for Clinical Interventions
Price, J. L., & Drevets, W. C. (2010). Neurocircuitry of mood disorders. Neuropsychopharmacology, 35(1), 192-216.
Price, J. L., & Drevets, W. C. (2012). Neural circuits underlying the pathophysiology of mood disorders. Trends in cognitive sciences, 16(1), 61-71.
Truschel J. (2020, September 29). Bipolar Definition and DSM-5 Diagnostic Criteria. PSYCOM. https://www.psycom.net/bipolar-definition-dsm-5/
Twenge, J. M. (2020). Why increases in adolescent depression may be linked to the technological environment. Current opinion in psychology, 32, 89-94.
Victor, T. A., Furey, M. L., Fromm, S. J., Öhman, A., & Drevets, W. C. (2010). Relationship of emotional processing to masked faces in the amygdala to mood state and treatment in major depressive disorder. Archives of General Psychiatry, 67(11), 1128.
