Quan điểm của Marx về gia đình

Tuy nhiên, để bán hàng hóa cho người lao động, họ phải tạo ra nhu cầu cho sản phẩm của mình. Cấu trúc gia đình xây dựng nhu cầu cho hàng hóa theo nhiều cách.

Chìa khóa để hiểu lý thuyết này về gia đình như một “đơn vị tiêu dùng” là ý tưởng về “nhu cầu giả tạo”. Lý thuyết Marxist coi nhu cầu giả tạo là nhu cầu được nhận thức do hệ thống tư bản tạo ra, chứ không phải do nhu cầu thực sự của con người (Zaretsky, 2010).

Ví dụ, nhu cầu thực tế là những nhu cầu vật chất cơ bản như thức ăn, nơi ở, quần áo, phương tiện đi lại, sức khỏe, giáo dục và phúc lợi chung.

Trong khi đó, nhu cầu giả tạo nảy sinh do nhu cầu của hệ thống tư bản chủ nghĩa hơn là nhu cầu thực sự của cá nhân. Những nhu cầu này có thể bao gồm những thứ khiến cuộc sống trong hệ thống tư bản chủ nghĩa trở nên dễ chịu, chẳng hạn như những thứ đáp ứng nhu cầu giải trí.

Ngoài ra, nhu cầu sai lầm có thể bao gồm bất cứ thứ gì mọi người có thể mua để có được cảm giác về địa vị xã hội, hoặc thứ gì đó mọi người mua hoặc làm để mang lại cho bản thân hoặc con cái họ một lợi thế trong một thế giới bất bình đẳng giả tạo.

Nhu cầu sai lầm cũng có thể bao gồm nhiều sản phẩm mà mọi người mua vì sợ hãi hoặc để đảm bảo an toàn cho bản thân, đặc biệt nếu nỗi sợ hãi đó do hệ thống tư bản chủ nghĩa tạo ra nhằm kiểm soát dân số (Zaretsky, 2010).

Những nhu cầu mua sắm sai lầm này có thể bao gồm trong một gia đình (Zaretsky, 2010):

• Các khoản mua sắm của cha mẹ để con cái họ có thời gian quản lý cuộc sống của mình trong những tình huống mà cha mẹ không có đủ thời gian ở nhà do nghĩa vụ phải làm việc trong hệ thống tư bản chủ nghĩa. Điều này có thể bao gồm đồ chơi, máy tính bảng và đăng ký giải trí.

• Những khoản mua sắm mà cha mẹ thực hiện quá có lợi cho con cái họ về mặt giáo dục. Chủ nghĩa Marx cho rằng giáo dục tái tạo bất bình đẳng giai cấp vì tầng lớp trung lưu có thể mua cho con cái họ một nền giáo dục tốt hơn. Ví dụ, việc dạy kèm hoặc trường dự bị có thể làm gia tăng bất bình đẳng.

• Những món đồ cha mẹ mua để gia đình họ có cảm giác về địa vị với người ngoài. Có thể là cho cả gia đình – như xe mới – hoặc cha mẹ mua cho con cái quần áo hoặc đồ điện tử có địa vị cao.

• Sản phẩm được mua để giữ trẻ em “An toàn”

Làm trầm trọng thêm những vụ mua sắm xuất phát từ “nhu cầu không thực tế” này là tình trạng lỗi thời cố hữu của nhiều sản phẩm.

Ví dụ, chiếc điện thoại mới nhất sẽ trở nên lỗi thời hoặc thậm chí không hoạt động được sau vài năm mua và quần áo cũng thường xuyên lỗi mốt.

Theo quan điểm của những người theo chủ nghĩa Marx đương đại (Delphy, 1980), có hai yếu tố chính thúc đẩy gia đình trở thành đơn vị tiêu dùng:

Quan điểm của Marx về gia đình và quan điểm của chủ nghĩa chức năng về gia đình

Chủ nghĩa Marx và chủ nghĩa chức năng đều là lý thuyết vĩ mô hoặc lý thuyết cấu trúc.

Điều này có nghĩa là họ đều quan tâm đến cách gia đình đóng góp vào việc vận hành xã hội, thay vì cách mỗi cá nhân trải nghiệm cuộc sống gia đình hàng ngày.

Tuy nhiên, trong khi những người theo chủ nghĩa chức năng có xu hướng coi gia đình là tốt cho cả xã hội và cá nhân, những người theo chủ nghĩa Marx cho rằng gia đình, đặc biệt là gia đình hạt nhân, được giai cấp tư sản sử dụng để đảm bảo rằng giai cấp vô sản không bao giờ thách thức sự bất bình đẳng cực độ về của cải và thu nhập do chủ nghĩa tư bản tạo ra.

Những lời chỉ trích

Những người theo chủ nghĩa Marx đã bị chỉ trích vì nhấn mạnh quá mức vào cách gia đình được định hình bởi nhu cầu của chủ nghĩa tư bản. Thật vậy, những người theo chủ nghĩa Marx đã thực hiện ít nghiên cứu để tìm hiểu xem liệu các thành viên trong gia đình có thực sự có mối quan hệ này với chủ nghĩa tư bản hay không.

Trong khi đó, những người theo chủ nghĩa tương tác chỉ trích chủ nghĩa Marx vì họ tin rằng những người theo chủ nghĩa Marx bỏ qua ý nghĩa mà gia đình dành cho cá nhân (Brown, 2012).

Các học giả cũng lập luận rằng chủ nghĩa Marx trình bày cho mọi người một quan điểm xã hội hóa quá mức về con người, coi xã hội hóa là một quá trình một chiều trong đó trẻ em thấm nhuần văn hóa tư bản. Điều này không xem xét khả năng cha mẹ và con cái vô sản có thể chủ động chống lại quá trình này (Thompson, 2014).

Ngoài ra, quan điểm của chủ nghĩa Marx về gia đình đã bị chỉ trích vì quá tập trung vào những khía cạnh tiêu cực của gia đình trong khi lại bỏ qua sự thỏa mãn mà gia đình mang lại cho con người.

Ví dụ, trải nghiệm tích cực khi làm nội trợ và làm mẹ bị coi là hệ tư tưởng tư bản chủ nghĩa và ý thức sai lầm bất kể những cảm xúc này có thực đến mức nào đối với những cá nhân liên quan.

Trong khi những người theo chủ nghĩa Marx tập trung vào gia đình hạt nhân bằng cách chỉ ra cách nó đáp ứng nhu cầu của chủ nghĩa tư bản, những người theo chủ nghĩa Marx lại bỏ qua những thay đổi kinh tế và giáo dục gần đây dường như đã dẫn đến sự thay đổi triệt để trong cách phụ nữ nghĩ về sự nghiệp của họ.

Kết quả là, một tỷ lệ nhỏ phụ nữ là những bà nội trợ. Một trăm năm qua cũng đã mở ra sự đa dạng của các hình thức gia đình, chẳng hạn như gia đình có hai nghề nghiệp, hộ gia đình một người, các cặp đôi đồng giới, các nhóm đa thê, v.v.

Những quan niệm thay thế về gia đình này nằm ngoài phạm vi phân tích của chủ nghĩa Marx về gia đình hạt nhân (Thompson, 2014).

Nguồn tham khảo

Althusser, L. (1969). For Marx (B. Brewster, Trans.). London: Penguin Press. (Original work published 1965).

Althusser, L. (1971). Lenin and philosophy and other essays (B. Brewster, Trans.). London: New Left. (Original work published 1970)

Althusser, L., & Balibar, E. (1970). Reading Capital (B. Brewster, Trans.). London: New Left. (Original work published 1968)

Brown, H. (2012). Marx on gender and the family: A critical study (Vol. 39). Brill.

Delphy, C. (1980). Sharing the same table: consumption and the family. The Sociological Review, 28 (1_suppl), 214-231.

Johnson, D. P. (2008). Contemporary sociological theory. An Integrated Multi-Level Approach. Texas: Springer.

Stern, B. J. (1948). Engels on the Family. Science & Society, 42-64.

Tilly, L. A. (1978). The family and change.

Thompson, K. (2014). The Marxist Perspective on The Family.

Zaretsky, N. (2010). No direction home: The American family and the fear of national decline, 1968-1980. Univ of North Carolina Press.