Phân biệt Giới và Giới tính: Hiểu về Tính dục của con người

Tính dục của con người là một khái niệm bao quát, liên quan đến nhiều khía cạnh của đời sống cá nhân và xã hội. Tuy nhiên, hai thuật ngữ này thường bị nhầm lẫn, mặc dù chúng có sự khác biệt rõ rệt.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá sự phân biệt giữa giới (G) và giới tính (GT), cũng như các yếu tố tác động đến tính dục của con người.

Tính dục con người là gì?

Tính dục con người không chỉ đơn giản là những yếu tố sinh lý liên quan đến sinh sản mà còn là một phần quan trọng của quá trình phát triển tâm lý, nhân cách và hành vi trong suốt cuộc đời.

Hơn thế nữa, tính dục cũng chịu sự tác động mạnh mẽ từ các yếu tố gia đình, văn hóa, xã hội, và những giá trị sống cá nhân, tạo nên một mạng lưới phức tạp và đa dạng về cách con người trải nghiệm và thể hiện tính dục của mình. Tính dục con người bao gồm các yếu tố sau:

• Sự phát triển thể chất và sinh lý:
  Sự phát triển thể chất và sinh lý của con người có ảnh hưởng sâu sắc đến tính dục của mỗi cá nhân. Nhận thức về cơ thể, bao gồm những thay đổi trong cơ thể từ tuổi dậy thì, và cảm nhận về cơ thể người khác, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các hành vi và mối quan hệ tình dục.

• Mối quan hệ và tình cảm:
  Tính dục con người không chỉ gói gọn trong những hành vi tình dục mà còn bao gồm các mối quan hệ tình cảm sâu sắc. Mối quan hệ này có thể là tình bạn, tình yêu, hay quan hệ gia đình. Các cảm xúc và hành vi trong các mối quan hệ này ảnh hưởng đến cách con người nhận thức và thể hiện bản dạng giới của mình.

• Hành vi tình dục:
  Hành vi tình dục là tất cả những hành động và hành vi liên quan đến việc thể hiện sự hấp dẫn tình dục và khoái cảm. Các hành vi này không chỉ dừng lại ở quan hệ tình dục mà còn bao gồm các cử chỉ, sự gần gũi, và giao tiếp tình dục giữa các cá nhân. Những hành vi này có thể mang tính chất thể xác hoặc tinh thần và đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì mối quan hệ tình cảm lâu dài.

• Sức khỏe tình dục:
  Sức khỏe tình dục liên quan đến cách tính dục ảnh hưởng đến thể chất và tâm lý của một cá nhân. Sức khỏe tình dục không chỉ là vấn đề về bệnh tật mà còn là sự hài hòa giữa cảm giác về cơ thể, sự thoải mái trong các mối quan hệ tình dục và cảm giác hạnh phúc tổng thể.

• Lạm dụng tình dục:
  Lạm dụng tình dục là hành vi tình dục không được chấp nhận, gây tổn thương cho một cá nhân về mặt chức năng sống, tâm lý hoặc gây ra chấn thương. Đây là vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến không chỉ sức khỏe thể chất mà còn sức khỏe tâm lý của nạn nhân.

Giới tính và Giới: Sự phân biệt rõ rệt

Mặc dù có sự liên quan mật thiết và thường được sử dụng thay thế cho nhau trong giao tiếp hàng ngày, GT và G lại là hai khái niệm rất khác nhau. Để hiểu sâu hơn về cách chúng ảnh hưởng đến mỗi cá nhân và cộng đồng, chúng ta cần phân tích rõ từng yếu tố tạo nên sự khác biệt giữa chúng.

Giới tính (Sex)

GT là một khái niệm sinh học dùng để xác định và phân biệt các cá nhân dựa trên các đặc điểm sinh lý của họ. Đây là yếu tố cơ bản, mang tính di truyền, quyết định một người sẽ là nam, nữ hoặc liên giới tính (intersex) (LGT). Những đặc điểm GT này được xác định ngay từ khi sinh ra, dựa trên các yếu tố sinh lý rõ ràng như bộ phận sinh dục, nhiễm sắc thể (XX hoặc XY) và mức độ hormone trong cơ thể (estrogen, testosterone).

GT có thể được chia thành ba nhóm chính:

• Nam: Những người có bộ phận sinh dục và cấu trúc di truyền (nhiễm sắc thể XY) của nam.

• Nữ: Những người có bộ phận sinh dục và cấu trúc di truyền (nhiễm sắc thể XX) của nữ.

• LGT (Intersex): Đây là những cá nhân có đặc điểm GT không hoàn toàn rõ ràng khi so sánh với các tiêu chuẩn truyền thống của nam hoặc nữ. Họ có thể có các đặc điểm sinh lý hoặc di truyền kết hợp của cả hai GT, điều này thường xảy ra trong quá trình phát triển của thai nhi.

GT thường được xác định từ khi sinh ra và ít có sự thay đổi trong suốt cuộc đời. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, việc chuyển giới (thay đổi GT) có thể xảy ra nhờ vào các can thiệp y tế như phẫu thuật hoặc liệu pháp hormone.

Giới (Gender)

G không chỉ là đặc điểm sinh học mà còn là một khái niệm xã hội và văn hóa, chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ các yếu tố xã hội, văn hóa, và lịch sử. G đề cập đến cách mà xã hội xây dựng, định hình và áp đặt các vai trò, trách nhiệm và kỳ vọng về hành vi đối với những cá nhân dựa trên việc họ được xác định là nam hay nữ.

G bao gồm những yếu tố sau:

• Bản dạng giới: Bản dạng giới là cảm nhận và sự nhận thức của một cá nhân về GT của chính mình. Đây là một phần quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách của mỗi người. Bản dạng giới có thể là nam, nữ, hoặc một GT không xác định (non-binary). Đôi khi, bản dạng giới không trùng khớp với GT sinh học, dẫn đến các cá nhân chuyển giới hoặc không xác định được bản dạng giới của mình.

• Thể hiện giới: Đây là cách mà một cá nhân thể hiện bản dạng giới của mình ra ngoài xã hội. Thể hiện giới có thể bao gồm hành vi, cử chỉ, trang phục, và cách giao tiếp mà một người sử dụng để biểu đạt GT của mình. Ví dụ, một người có thể thể hiện GT nữ qua trang phục, kiểu tóc, giọng nói và các hành động “nữ tính”. Mặt khác, một người có thể thể hiện GT nam qua việc ăn mặc, nói năng hoặc hành xử theo những quy chuẩn xã hội của nam giới.

• Vai trò giới: Đây là những kỳ vọng mà xã hội đặt ra đối với mỗi cá nhân dựa trên GT của họ. Vai trò giới được hình thành từ các quy chuẩn xã hội và có thể bao gồm các kỳ vọng về hành vi, nghề nghiệp, trách nhiệm gia đình và các mối quan hệ xã hội. Chẳng hạn, xã hội có thể kỳ vọng người nam sẽ là người cung cấp tài chính, còn người nữ sẽ đảm nhiệm vai trò chăm sóc gia đình.

Tuy nhiên, vai trò giới này đang dần thay đổi trong các xã hội hiện đại, khi các cá nhân tìm kiếm cơ hội bình đẳng và tự do trong việc thể hiện bản thân.

Phân biệt

Dù hai khái niệm này có mối liên hệ chặt chẽ, sự khác biệt rõ rệt giữa GT và G là rất quan trọng:

• GT là một đặc điểm sinh học, được xác định từ khi sinh ra, và không dễ thay đổi. Đây là yếu tố di truyền, sinh lý, quyết định cơ bản là một cá nhân là nam, nữ hay LGT.

• G là khái niệm xã hội, liên quan đến cách mà mỗi cá nhân nhận thức và thể hiện bản thân trong xã hội. G có thể thay đổi theo thời gian, do sự thay đổi trong nhận thức xã hội và cá nhân về vai trò và bản dạng giới của họ. Ví dụ, một người có thể thay đổi bản dạng giới từ nam thành nữ hoặc không xác định GT trong suốt cuộc đời.

Tầm quan trọng của việc phân biệt

Hiểu rõ sự phân biệt giữa GT và G giúp chúng ta không chỉ nhận thức sâu sắc hơn về bản thân mà còn hỗ trợ trong việc xây dựng một xã hội hòa nhập và bình đẳng. Khi xã hội thay đổi cách nhìn nhận về G và GT, các cá nhân sẽ có cơ hội sống thật với chính mình mà không bị áp lực từ những chuẩn mực truyền thống.

Điều này không chỉ giúp người chuyển giới hay những người có bản dạng giới không rõ ràng tìm thấy sự công nhận và tôn trọng, mà còn giúp xã hội phát triển theo hướng bình đẳng và chấp nhận sự đa dạng trong việc thể hiện GT.

Nhận diện bản thân

Nhận diện bản thân trong mối quan hệ với G và GT là một phần quan trọng trong quá trình phát triển cá nhân. Điều này không chỉ giúp bạn hiểu rõ hơn về bản thân mà còn là nền tảng để bạn thể hiện chính mình trong các mối quan hệ xã hội và tình cảm. Việc nhận diện bản thân không chỉ bao gồm cảm nhận về GT, mà còn là cách bạn muốn xã hội nhận diện và đối xử với mình.

Mong muốn trong tình cảm và tình dục:

Một trong những yếu tố quan trọng trong nhận diện bản thân là hiểu rõ về xu hướng tình dục của mình. Bạn cảm thấy hấp dẫn GT nào, bạn muốn yêu ai, và bạn có mong muốn quan hệ tình dục với ai. Điều này là cơ sở để xác định được bản dạng giới của bạn và hiểu rõ về GT mà bạn thực sự cảm nhận.

Quá trình này có thể thay đổi theo thời gian, và đây là điều hoàn toàn bình thường. Việc nhận diện và hiểu rõ mình sẽ giúp bạn tránh khỏi cảm giác nhầm lẫn hay bối rối về những gì bạn thực sự mong muốn trong mối quan hệ tình cảm.

• Xác định xu hướng tình dục: Hiểu rõ bạn muốn yêu ai và cảm thấy hấp dẫn với ai là bước đầu tiên trong việc khám phá GT của bản thân.

• Sự phát triển của xu hướng tình dục: Khi bạn trưởng thành, xu hướng tình dục có thể thay đổi. Điều này không có nghĩa là bạn thay đổi bản chất, mà là bạn đang dần nhận thức được nhu cầu và sự hấp dẫn trong các mối quan hệ tình cảm.

Những phẩm chất của người bạn thân thiết nhất:

Nhận diện bản thân còn là việc bạn hiểu rõ những phẩm chất bạn coi trọng trong mối quan hệ thân thiết. Những đặc điểm này không chỉ phản ánh những gì bạn cần từ đối phương mà còn là cách bạn định hình bản thân qua các mối quan hệ tình cảm và xã hội. Đặc điểm như tính cách, sự trung thực, tình cảm lãng mạn, và sự tôn trọng là những yếu tố quan trọng trong việc nhận diện và xây dựng các mối quan hệ yêu thương và thân mật.

• Tính cách và sự tương thích: Bạn cần hiểu rõ mình cần gì từ đối phương trong một mối quan hệ. Các yếu tố như tính cách, sự tin cậy, sự trung thực sẽ ảnh hưởng lớn đến cách bạn xác định người bạn thân thiết và người yêu lý tưởng.

• Tình cảm lãng mạn và sự kết nối: Những giá trị mà bạn coi trọng như sự chăm sóc, sự quan tâm hay sự tôn trọng trong các mối quan hệ tình cảm sẽ giúp bạn nhận diện rõ hơn bản thân mình.

Khám phá bản dạng giới và thể hiện giới:

Bản dạng giới là cách bạn cảm nhận và xác định GT của mình. Cảm giác này có thể thay đổi trong suốt quá trình sống và có thể không hoàn toàn phù hợp với GT sinh học mà bạn được gán cho từ khi sinh ra. Nhận diện bản dạng giới không chỉ là việc bạn là nam hay nữ, mà còn là cách bạn muốn xã hội nhận diện và đối xử với mình.

• Bản dạng giới: Bạn có thể cảm nhận mình là nam, nữ, hoặc không xác định được GT nào. Đây là quá trình nhận diện sâu sắc về bản thân và sự tương tác với xã hội xung quanh.

• Thể hiện giới: Cách bạn thể hiện GT của mình qua hành vi, trang phục, và những tương tác xã hội cũng là một phần quan trọng trong việc nhận diện bản dạng giới. Cách thể hiện này có thể thay đổi tùy theo thời gian và ảnh hưởng từ môi trường xã hội.

Đối mặt với sự thay đổi trong nhận diện G và GT:

Nhận diện hai thuật ngữ này không phải là một quá trình cố định, mà là một hành trình tự khám phá. Sự thay đổi trong cách bạn nhận thức về GT và bản dạng giới của mình là điều hoàn toàn bình thường. Bạn có thể cảm thấy khác biệt vào những giai đoạn khác nhau trong cuộc đời và nhận thức của bạn sẽ tiếp tục phát triển khi bạn học hỏi và trải nghiệm.

• Chấp nhận sự thay đổi: Quan trọng là bạn tôn trọng quá trình khám phá và phát triển bản thân. Những thay đổi trong cảm nhận về GT có thể xảy ra, và việc chấp nhận điều này sẽ giúp bạn sống thật với chính mình.

• Tự chấp nhận bản thân: Không có gì sai khi thay đổi hoặc không hoàn toàn xác định được GT của mình. Điều quan trọng là bạn hiểu và yêu thương bản thân, chấp nhận những gì bạn cảm nhận và cảm thấy thoải mái khi thể hiện bản dạng giới của mình.

Giới và Tính dục trong xã hội hiện đại

Xã hội ngày nay đang thay đổi nhanh chóng trong cách nhìn nhận về G và GT. Sự tiến bộ trong nhận thức về tính dục và sự đa dạng giới đã tạo ra một môi trường mở hơn, nơi mà mỗi cá nhân có thể tự do khám phá và thể hiện bản thân mà không lo sợ bị kỳ thị.

Điều này góp phần thúc đẩy sự bình đẳng và tôn trọng các sự lựa chọn cá nhân trong mối quan hệ tình cảm, tình dục và xã hội.

Hiểu rõ về chủ đề này là bước quan trọng để xây dựng mối quan hệ tình dục và tình cảm lành mạnh. Mỗi cá nhân đều có quyền tự do nhận diện bản dạng giới của mình và thể hiện bản thân một cách trung thực, không bị áp lực từ các định kiến xã hội.

Tính dục là một phần không thể thiếu trong sự phát triển toàn diện của con người, và việc hiểu rõ về những khái niệm này sẽ giúp chúng ta sống hòa hợp với bản thân và với cộng đồng.

Nguồn tham khảo

Butler, J. (2004). Undoing gender. Routledge.Deaux, K. (1985). Sex and gender. Annual review of psychology.

Harper, C. (2020). Intersex. Routledge.

Molo, M. (1993). Sex dan gender: apa dan mengapa. Populasi, 4(2).

Riecher-Rössler, A. (2017). Sex and gender differences in mental disorders. The Lancet Psychiatry.

Tiefer, L. (2004). Sex is not a natural act and other essays. Westview Press.

Winstead, B. A., Derlega, V. J., & Unger, R. K. (1999). Sex and gender.