“Tính dục” thường bị tránh nhắc đến trong những cuộc giao tiếp hằng ngày của người Việt Nam, thế nhưng, đây là kiến thức cơ bản mà bất kỳ ai cũng cần nắm vững.
Ngày 12/01/2025, Talkshow “Hiểu về Tính dục” đã diễn ra tại Lầu 2, Tòa nhà Bitexco, 2 Hải Triều, P. Bến Thành, Q. 1, TP. HCM, do Trung tâm Trị liệu Tâm lý Lumos phối hợp tổ chức cùng Trung tâm sức khỏe Nam giới Men’s Health, thu hút sự quan tâm đông đảo của các chuyên gia trong ngành cùng cộng đồng đại chúng, với hình thức tham dự trực tiếp và trực tuyến.
Chương trình có sự góp mặt của các chuyên gia trong lĩnh vực y khoa và Tâm lý học: Tiến sĩ Tâm lý Ngô Xuân Điệp; Tiến sĩ, Bác sĩ Chuyên khoa II Trà Anh Duy; Thạc sĩ Tâm lý Vương Nguyễn Toàn Thiện với vai trò Host chương trình.
Do nhiều vấn đề văn hóa xã hội, niềm tin,… Người Việt Nam thường tránh né đối với cụm từ “Tính dục” hay “Tình dục”, cho rằng những điều này là không hay, xấu,…
Thế nhưng nếu nhìn nhận dưới góc độ khoa học, khách quan, Tính dục là những thứ mang tính bản năng, là kiến thức cơ bản và cũng rất quan trọng mà bất kỳ cá nhân nào cũng nên nắm rõ.
Nắm bắt được xu hướng xã hội dần cởi mở hơn đối với những vấn đề về Tính dục, chương trình là cơ hội để chủ đề này được công khai thảo luận trong giới chuyên môn và cộng đồng đại chúng, mang đến những kiến thức thực tiễn, để người nghe có thể ứng dụng vào đời sống hằng ngày, vận hành cuộc sống một cách cân bằng và hạnh phúc.
Tính dục là động lực cơ bản trong đời sống con người
TS. Ngô Xuân Điệp đã mở đầu bằng cách giới thiệu quan điểm của Sigmund Freud trong lý thuyết phân tâm học, và Tính dục là động lực quan trọng trong cuộc sống.
Xem thêm: Liệu pháp phân tâm học của Freud
Theo Tiến sĩ, người Việt cổ từng tôn thờ và trân trọng tính dục như một phần của sức sống và sự sinh sôi, điều này thể hiện rõ trên các trống đồng, tranh, và tượng.
“Người Việt cổ của chúng ta họ tôn trọng việc sinh sôi nảy nở, tôn thờ các hành vi tính dục để mang lại sức sống cho con người, cho tự nhiên”
-Nội dung chia sẻ của TS. Ngô Xuân Điệp-
Tuy nhiên, từ khi đạo Nho du nhập vào Việt Nam, tính dục bắt đầu bị xem là điều cấm kỵ, dẫn đến những hạn chế trong giáo dục và nhận thức về vấn đề này.
Tiến sĩ nhấn mạnh rằng việc nói về tính dục không phải là điều xấu, mà trái lại, đó là một khía cạnh cơ bản của đời sống mà ai cũng cần hiểu rõ để vận hành cuộc sống lành mạnh.
Sự thiếu hiểu biết về tính dục, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên, có thể dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng như các vấn đề sức khỏe, nạo phá thai, hay những rối loạn tâm lý.
Dưới góc độ tâm lý, TS. Ngô Xuân Điệp cho biết tính dục là động lực thúc đẩy hành vi của con người. Việc kiềm nén hoặc bị áp đặt bởi các quy chuẩn xã hội có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần, làm xuất hiện tâm bệnh và kéo theo các vấn đề thể chất.
Sự khám phá và thỏa mãn tính dục bắt đầu từ rất sớm trong cuộc đời mỗi người và không thể tránh khỏi, vì đây là nhu cầu cơ bản, bình thường và tự nhiên.
Tiến sĩ khái quát Tính dục giống như tình yêu, một cảm giác yêu thích, hứng thú và nguồn cảm hứng mãnh liệt trong cuộc sống. Đây chính là nguồn gốc của xung năng sống và chết, thúc đẩy mọi hoạt động và sáng tạo của con người.
Động lực mạnh mẽ và đa dạng trong cuộc sống
Theo BS. Trà Anh Duy, tính dục là một khái niệm rộng, bao gồm cảm giác, đam mê, yêu thương, thôi thúc và các yếu tố liên quan đến bản năng, như đặc trưng giới của con người. Ông nhấn mạnh rằng tình dục chỉ là một phần của tính dục, biểu hiện cụ thể qua hành vi.
Bác sĩ dẫn chứng từ sinh học, rằng trong bộ nhiễm sắc thể (NST) của con người có một cặp NST quy định giới tính. Điều này cho thấy ngay từ gốc rễ ở cấp độ tế bào, tính dục và tình dục đã được xác định. Tuy nhiên, các biểu hiện bên ngoài của tính dục còn phụ thuộc vào sự tương tác giữa yếu tố gen và môi trường xã hội.
“Những biểu hiện từ Gen, NST, khi tương tác với môi trường thì mới hình thành một kiểu hình.
Kết hợp với những yếu tố tâm lý xã hội, học tập xã hội, dẫn tới sự né tránh tính dục khác nhau, khi biểu hiện ra sẽ có sự đa dạng hơn rất nhiều.”
-Nội dung chia sẻ của BS. Trà Anh Duy-
Bác sĩ cũng đề cập đến các xu hướng nam tính và nữ tính, qua đó khẳng định rằng tính dục không chỉ quy định các hành vi mà còn là động lực thúc đẩy mạnh mẽ trong đời sống.
Theo nghiên cứu khoa học, năng lượng sinh tồn là nguồn năng lượng mạnh nhất của một sinh vật, nhưng nguồn năng lượng chi phối toàn bộ cuộc sống chính là năng lượng tính dục.
Tính dục không chỉ giới hạn ở hành vi tình dục mà còn thể hiện qua các hoạt động tìm kiếm sự thăng hoa và khoái cảm, như chơi thể thao, vận động, sáng tác âm nhạc, hay sáng tạo nghệ thuật. Theo Bác sĩ, tính dục là nguồn động lực đưa con người đến với sự phát triển và tiến bộ xã hội.
Phối hợp y khoa và tâm lý học trong các vấn đề về tính dục
Tại phần thảo luận về sự phối hợp giữa y khoa và tâm lý học trong các vấn đề liên quan đến tính dục, các diễn giả đã chia sẻ những quan điểm chuyên sâu nhằm làm rõ mối liên hệ giữa sức khỏe thể chất và tinh thần với tính dục.
“Nói về nam khoa, các rối loạn về chức năng tình dục, thì khi mình hiểu sâu về các rối loạn chức năng tình dục – rối loạn về hành vi, nhưng cái gốc của hành vi là từ đâu?
Có thể là do thực thể hay là do bệnh lý nền, do lối sống. Nhưng cái gốc lớn nhất chính là yếu tố tâm lý.
Yếu tố tâm lý gây ảnh hưởng đến chức năng tình dục, do sự xung đột về cái nhận diện về tính dục của bản thân họ, dẫn đến rối loạn về hành vi.”
-Nội dung chia sẻ của BS. Trà Anh Duy-
Theo BS. Trà Anh Duy, nhiều rối loạn chức năng tình dục bắt nguồn từ những nguyên nhân sâu xa về tâm lý, mặc dù bề ngoài biểu hiện qua hành vi hoặc các bệnh lý thực thể. Các yếu tố như lối sống, bệnh nền hay sự mất cân bằng nội tiết tố đều có thể góp phần, nhưng tâm lý đóng vai trò quan trọng nhất.
Những rối loạn chức năng tình dục như rối loạn cương dương hay rối loạn xuất tinh có thể dẫn đến cảm giác tự ti, khiến người nam cảm thấy mình không đáp ứng được vai trò của nam giới. Điều này gây ra những vấn đề cảm xúc như buồn bã, tức giận và thậm chí dẫn đến các hành vi tiêu cực như gây hấn hay chửi bới.
Theo Bác sĩ, mỗi giới tính có một nội tiết tố đặc trưng (Estrogen và Testosterone), và những nội tiết tố ấy sẽ ảnh hưởng rất nhiều đến tâm lý của mỗi người, đặc biệt là khi có sự gia tăng hay suy giảm nội tiết tố.
Một trong những yếu tố ảnh hưởng đầu tiên tính là Libido – Dục năng, hay những đam mê, tình yêu, ham muốn – và tiếp đó là làm giảm Năng lượng sống.
Ví dụ, trạng thái suy giảm nội tiết có thể dẫn tới cảm giác chán nản, thiếu động lực, các biểu hiện về thể trạng như thừa cân, béo phì, đái tháo đường và cuối cùng là những biểu hiện về hành vi như rối loạn xuất tinh, rối loạn cương.
Ở nữ giới, thời kỳ mãn kinh thường đi kèm với những rối loạn tâm lý rõ rệt, bao gồm mất kết nối với bản thân và giảm ham muốn tính dục.
Diễn giả cũng đề cập thêm, hiện nay, với sự cởi mở của xã hội, đặc biệt biểu hiện qua cộng đồng LGBT+, một vấn đề rất quan trọng trong tâm lý ngày càng phổ biến đó là về phiền muộn giới – sự lo âu liên quan đến giới và mong muốn bản thân được chấp nhận.
TS. Ngô Xuân Điệp tiếp tục đào sâu vào khía cạnh tâm lý, nhấn mạnh rằng nhiều rối loạn về tính dục và phiền muộn giới bắt nguồn từ sự xung đột giữa mong muốn thật sự của bản thân và áp lực từ các chuẩn mực xã hội.
“Chúng ta từ chối quyền tự do của chúng ta. Chúng ta rất muốn điều đó, trong thâm tâm, trong cơ thể của chúng ta, chúng ta biết chúng ta như thế nào.
Nhưng các bạn đã từ chối quyền tụ do được là chính mình, chỉ vì một hệ thống giáo dục, vì việc giáo dục của bố mẹ, ông bà, vì dư luận xã hội, chúng ta đang phụ thuộc vào nó, khi chúng ta phụ thuộc vào nó, tự chúng ta tước đi cái quyền tự do “chúng ta muốn là ai.”
-Nội dung chia sẻ của TS. Ngô Xuân Điệp-
Tiến cho rằng những ý tưởng mang tính rập khuôn như “nam phải cưới nữ” và ngược lại đã tồn tại từ rất lâu trước đây, chúng ta cần nhìn nhận và phản biện lại nó, liệu có thật sự phù hợp với một xã hội đã phát triển qua ngàn năm hay không?
Diễn giả cũng khuyến khích chúng ta cần nhìn nhận lại mong muốn của bản thân và đáp ứng những mong muốn đó, công bằng và tôn trọng với chính bản thân thay vì chỉ chạy theo đáp ứng kỳ vọng của xã hội.
Cả hai chuyên gia đều nhấn mạnh rằng tính dục không chỉ đơn thuần là hành vi, mà là một phần quan trọng của bản năng và năng lượng sống. Tính dục thúc đẩy sự sáng tạo, đam mê và động lực, đồng thời đóng vai trò cốt lõi trong việc phát triển xã hội.
“Trong 10 suy nghĩ của mình, có bao nhiêu suy nghĩ có liên quan đến tính dục?”
-Nội dung chia sẻ của BS. Trà Anh Duy-
Những người bị mất kết nối với bản thân, theo các tâm lý gia, thường gặp khó khăn trong hoạt động tính dục. Điều này có thể dẫn đến mất ham muốn và ảnh hưởng lớn đến tâm lý.
Sự phối hợp giữa y khoa và tâm lý học không chỉ giúp điều trị các vấn đề về chức năng tình dục mà còn hỗ trợ cải thiện chất lượng cuộc sống, giúp cá nhân hiểu rõ hơn về bản thân, đáp ứng các nhu cầu tự nhiên và đạt được trạng thái cân bằng về tinh thần lẫn thể chất.
Ứng dụng Tâm lý trong thực hành liên quan đến các vấn đề về sức khỏe giới tính
Ứng dụng Tâm lý trong các vấn đề về sức khỏe giới tính là một hướng đi mới mẻ tại Việt Nam, tuy chưa có nhiều nhà tâm lý chuyên ngành hay các nhóm nghiên cứu giữa tâm lý gia và bác sĩ chuyên về y học giới tính. Tuy nhiên, đây là một lĩnh vực rất thực tiễn và có tiềm năng phát triển mạnh mẽ.
TS. Ngô Xuân Điệp nhấn mạnh rằng trong thực hành lâm sàng, các chủ đề liên quan đến tính dục có thể ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình trị liệu.
Một trong những cơ chế quan trọng là “chuyển cảm” trong quá trình tham vấn. Khi nhà trị liệu và thân chủ là nam và nữ, quá trình này có thể tạo ra nhiều chất liệu để tìm hiểu sâu vào các vấn đề của thân chủ, qua đó nâng cao hiệu quả trị liệu.
Tuy nhiên, việc xử lý những vấn đề này đòi hỏi sự cẩn trọng, giữ một mức độ đạo đức nghề nghiệp, để đảm bảo không vi phạm các quy chuẩn đạo đức trong trị liệu.
Một yếu tố ảnh hưởng sâu sắc đến các vấn đề về phiền muộn giới và xu hướng tính dục là văn hóa, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam, nơi mà sự “cá biệt hóa” của giới trẻ bị kiềm chế khá lâu.
Theo Tiến sĩ, trong xã hội Việt Nam, các chủ đề về tính dục, văn hóa và tâm lý là sự liên kết phức tạp, không thể giải quyết trong một sớm một chiều.
Việc các bạn trẻ phải chịu sự kiểm soát từ gia đình và xã hội trong suốt quá trình phát triển làm chậm sự cá biệt hóa và tự nhận diện bản thân. Điều này có thể gây ra bối rối và lo âu về xu hướng giới tính và tính dục trong suốt quá trình trưởng thành.
BS. Trà Anh Duy cũng chia sẻ về tình trạng cá biệt hóa trễ ở giới trẻ trong xã hội Á Đông. Sự thiếu tự lập trong giai đoạn phát triển có thể dẫn đến những khó khăn trong đời sống trưởng thành, chẳng hạn như khó khăn trong quan hệ vợ chồng và vấn đề sinh sản.
Ngược lại, ở các quốc gia phương Tây, người trẻ thường được khuyến khích độc lập từ sớm và dễ dàng phát triển những mong muốn cá nhân, tiến tới cá biệt hóa và hiện thực hóa bản thân.
Xã hội hiện nay đang hướng đến sự tôn trọng “đa dạng giới”, thể hiện qua sự lên tiếng và ủng hộ cộng đồng LGBT+. Đây là một bước tiến quan trọng, giúp mỗi cá nhân được tự do thể hiện tính dục và nhận diện bản thân mà không bị xã hội áp đặt.
Khi được tôn trọng về giới và xu hướng tính dục, cá nhân dễ dàng đạt được sự tự nhận diện và cá biệt hóa, giúp họ sống thật với bản thân và phát triển một cách toàn diện.
Cả hai Diễn giả đều nhấn mạnh sự quan trọng của việc phối hợp giữa y khoa giới tính và tâm lý học trong việc điều trị các vấn đề liên quan đến tính dục.
BS. Trà Anh Duy dẫn chứng trường hợp nam giới mất hưng phấn trong quan hệ tình dục, điều này thường không phải do bệnh lý thực thể mà chủ yếu là vấn đề tâm lý. Theo ông, khoảng 90% trường hợp như vậy có liên quan đến yếu tố tâm lý.
TS. Ngô Xuân Điệp bổ sung khái niệm “phản xạ có điều kiện”, khi kích thích xuất hiện bất chợt sẽ kéo theo tự động hóa, các kích thích liên quan gần.
Tiến trình đó mang tới một lượng lớn thông tin gây căng thẳng, mất hứng thú và lặp lại trong những lần quan hệ sau đó. Điều này cũng dẫn tới niềm tin bản thân “bất lực” và không có khả năng, từ đó ảnh hưởng tiêu cực tới tâm lý.
Do đó, sự phối hợp giữa tâm lý học và y khoa giới tính là cần thiết để giúp bệnh nhân hiểu và giải quyết vấn đề một cách toàn diện.
Tuy nhiên, sự phối hợp này không phải lúc nào cũng dễ dàng, bởi các vấn đề về tính dục vẫn còn là một chủ đề nhạy cảm trong xã hội, khiến nhiều cá nhân không thoải mái chia sẻ và tìm hiểu.
Việc đề nghị thăm khám tâm lý từ bác sĩ y khoa hoặc ngược lại có thể gặp khó khăn, bởi bệnh nhân có thể thiếu sự hiểu biết về tầm quan trọng của việc kết hợp giữa y học và tâm lý học.
Để phát triển lĩnh vực y học giới tính và tâm lý học một cách hiệu quả, sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên gia là điều cần thiết.
hỉ khi có sự hợp tác đa ngành, chúng ta mới có thể giúp bệnh nhân giải quyết các vấn đề liên quan đến tính dục và sức khỏe tâm lý một cách toàn diện, đạt được hiệu quả trị liệu cao nhất.
Tổng kết
Mặc dù chủ đề về tính dục và sức khỏe giới tính không còn quá mới mẻ đối với các chuyên gia trong lĩnh vực y khoa và tâm lý học, việc tổ chức một buổi thảo luận công khai đã mang đến những giá trị quan trọng trong việc nâng cao nhận thức cộng đồng.
Tính dục, một khía cạnh bản năng của con người, là yếu tố cần thiết để mỗi cá nhân vận hành cuộc sống một cách cân bằng và lành mạnh. Do đó, việc hiểu biết những kiến thức cơ bản và đúng đắn về tính dục không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tinh thần mà còn đóng góp vào sự phát triển của xã hội.
Sự giáo dục về tính dục cần kết hợp những giá trị ưu việt từ các quy chuẩn xã hội truyền thống với tư duy cởi mở và những quan điểm hiện đại. Chỉ trên cơ sở đó, một xã hội văn minh và tiến bộ mới có thể được xây dựng và phát triển bền vững.
Buổi thảo luận đã thành công rực rỡ, nhận được sự đón nhận nồng nhiệt từ khán giả trực tiếp tại hội trường và cả những người theo dõi trực tuyến. Chương trình không chỉ mở rộng kiến thức mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của những chủ đề cần được quan tâm trong xã hội hiện đại, góp phần vào việc xây dựng nhận thức và hành động đúng đắn về tính dục và sức khỏe giới tính.
Pingback: Phân biệt Giới và Giới tính: Hiểu về Tính dục của con người