PECS là viết tắt của Picture Exchange Communication System (Hệ thống giao tiếp trao đổi hình ảnh).
Hệ thống giao tiếp trao đổi hình ảnh (PECS) là một phương pháp giao tiếp được thiết kế để hỗ trợ những cá nhân gặp khó khăn về lời nói hoặc ngôn ngữ biểu đạt.
Hệ thống giao tiếp trao đổi hình ảnh (PECS) sử dụng giao tiếp trực quan để giúp cá nhân bắt đầu và tham gia giao tiếp bằng cách trao đổi hình ảnh hoặc biểu tượng.
Hệ thống này cung cấp một cách có cấu trúc và hiệu quả để cá nhân thể hiện mong muốn, nhu cầu và ý tưởng của mình.
Nền tảng của hệ thống giao tiếp bằng trao đổi hình ảnh (PECS) dựa trên khái niệm giao tiếp chức năng.
Thông qua việc sử dụng thẻ giao tiếp PECS, cá nhân được khuyến khích bắt đầu giao tiếp bằng cách chọn và trao một bức tranh cụ thể cho đối tác giao tiếp.
Hành động trao đổi hình ảnh đơn giản này đóng vai trò là công cụ giao tiếp mạnh mẽ và cho phép cá nhân tương tác với người khác hiệu quả hơn.
Hệ thống Giao tiếp bằng Trao đổi Hình ảnh (PECS) cho phép những người này giao tiếp mong muốn, nhu cầu và suy nghĩ của mình bằng cách trao đổi hình ảnh, biểu tượng hoặc hình ảnh với đối tác giao tiếp.
Nguồn gốc của hệ thống Giao tiếp bằng Trao đổi Hình ảnh (PECS)
Hệ thống Giao tiếp bằng Trao đổi Hình ảnh (PECS) được phát triển vào năm 1985 bởi Lori Frost và Tiến sĩ Andrew Bondy tại Chương trình Tự kỷ Delaware.
Nó được tạo ra như một hệ thống giao tiếp sáng tạo dành riêng cho trẻ em mắc Rối loạn Phổ Tự kỷ (ASD) và các khó khăn trong giao tiếp khác
PECS được phát triển dựa trên các nguyên tắc của Phân tích Hành vi Ứng dụng (ABA), tập trung vào việc dạy các kỹ năng giao tiếp và xã hội thông qua các phương pháp củng cố và giảng dạy có cấu trúc.
Frost và Bondy đã kết hợp các kỹ thuật của ABA như định hình, gợi ý và củng cố vào PECS để tạo ra một hệ thống dạy giao tiếp chức năng, bắt đầu từ những trao đổi cơ bản nhất và dần dần phát triển đến các hình thức giao tiếp phức tạp hơn.
Vào năm 1998 Frost và Bondy xuất bản Sổ tay Đào tạo PECS, cung cấp các hướng dẫn chi tiết để triển khai hệ thống giao tiếp bằng trao đổi hình ảnh (PECS) và trở thành tài liệu tham khảo được sử dụng rộng rãi.
Nhu cầu về hệ thống giao tiếp bằng trao đổi hình ảnh (PECS) xuất phát từ mong muốn cung cấp một phương tiện giao tiếp dễ tiếp cận và hiệu quả cho những cá nhân không thể nói, đặc biệt là trong các tình huống thực tế.
Hệ thống giao tiếp bằng trao đổi hình ảnh (PECS) hoạt động như thế nào?
Hệ thống giao tiếp bằng trao đổi hình ảnh (PECS) được chia thành sáu giai đoạn khác nhau, mỗi giai đoạn nhằm phát triển các kỹ năng giao tiếp từ cơ bản đến phức tạp, từ việc trao đổi đơn giản đến xây dựng câu phức tạp.
Giai đoạn 1. Cách giao tiếp
Giai đoạn đầu tiên của hệ thống giao tiếp bằng trao đổi hình ảnh (PECS) tập trung vào việc dạy cá nhân khái niệm cơ bản của giao tiếp
Trong giai đoạn này của PECS, trẻ sẽ học được rằng nếu đưa cho người lớn một bức tranh, trẻ sẽ nhận được thứ mình muốn.
Đối với giai đoạn này, có một người lớn ở phía trước trẻ đang cầm thứ trẻ muốn, và một người lớn khác ở phía sau trẻ hướng dẫn tay và cánh tay của trẻ để giúp trẻ nhặt bức tranh và đưa cho người lớn đầu tiên.
Trẻ chỉ có một bức tranh trước mặt. Trẻ không chọn bức tranh mình muốn từ một lựa chọn, trẻ chỉ thực hành ý tưởng đưa một bức tranh và nhận được thứ mình muốn.
Giai đoạn 2: Khoảng cách và Tính kiên trì
Trong giai đoạn này, cá nhân học cách kiên trì hơn và độc lập trong giao tiếp của mình.
Trẻ được dạy phải kiên trì hơn với các nỗ lực giao tiếp của mình. Đôi khi, bức tranh sẽ được di chuyển xa hơn khỏi trẻ và trẻ sẽ phải đi lấy nó
Trong những lần thử khác, bức tranh sẽ ở ngay cạnh trẻ nhưng người đang cầm thứ trẻ muốn sẽ bắt đầu bỏ đi. Trẻ học được rằng trẻ cần phải kiên trì để giao tiếp và không thể bỏ cuộc.
Giai đoạn 3. Phân biệt hình ảnh
Vào thời điểm này trong chương trình, trẻ sẽ được đưa cho hai bức tranh để lựa chọn. Trẻ phải tìm bức tranh mà mình muốn và đưa cho người lớn.
Thông thường, bức tranh thứ hai là thứ mà trẻ không muốn để trẻ hiểu rằng trẻ thực sự cần phải xem những bức tranh đó.
Cũng giống như các giai đoạn khác, giai đoạn này mô tả các vai trò khác nhau cho mỗi người lớn và chỉ cho bạn chính xác những gì cần làm để giúp trẻ học cách chọn đúng bức tranh.
Giai đoạn 4. Cấu trúc câu
Trong giai đoạn này, Trẻ được dạy cách xây dựng các câu đơn giản bằng hình ảnh. Trẻ học cách tạo câu sử dụng cụm từ “Tôi muốn” kèm theo hình ảnh của vật phẩm mong muốn.
Các lựa chọn hình ảnh được đặt ở mặt trước của một cuốn sổ tay có dán Velcro cùng với một hình ảnh có nội dung “Tôi muốn”. Ngoài ra còn có một dải Velcro riêng biệt có thể tháo ra khỏi cuốn sách.
Trẻ được yêu cầu đặt hình ảnh “Tôi muốn” lên dải cùng với hình ảnh về thứ mình muốn. Khi trẻ cầm dải đó và đưa cho người lớn, trẻ được giúp chỉ vào từng hình ảnh khi người lớn nói to các từ đó.
Mặc dù không nhất thiết phải là một giai đoạn thực sự, nhưng cũng có sự đào tạo về cách giúp trẻ sử dụng tính từ và các từ khác để mở rộng câu của mình tại thời điểm này.
Giai đoạn 5. Trả lời câu hỏi
Giai đoạn này dạy trẻ cách trả lời câu hỏi “con muốn gì” bằng sổ tay và hình ảnh của PECS.
Trẻ học cách xây dựng câu để trả lời những câu hỏi này, phát triển thêm khả năng giao tiếp chủ động.
Giai đoạn 6: Bình luận
Giai đoạn cuối cùng tập trung vào việc dạy cá nhân bình luận về môi trường xung quanh, chẳng hạn như gọi tên hoặc mô tả những thứ họ nhìn thấy hoặc cảm nhận.
Giai đoạn này giúp họ mở rộng khả năng giao tiếp ngoài việc đơn giản yêu cầu và tham gia vào giao tiếp phức tạp hơn.
Sáu giai đoạn của hệ thống giao tiếp bằng trao đổi hình ảnh (PECS) hướng dẫn cá nhân từ việc trao đổi hình ảnh đơn giản đến cấu trúc câu phức tạp và bình luận, giúp họ giao tiếp hiệu quả hơn.
PECS mang lại hiệu quả gì đến người gặp khó khăn giao tiếp?
Hiệu quả của hệ thống giao tiếp trao đổi hình ảnh (PECS) đã được nghiên cứu và chứng minh rộng rãi trong nhiều nghiên cứu, đặc biệt là ở những đối tượng gặp khó khăn về giao tiếp như rối loạn phổ tự kỷ (ASD) và các khuyết tật phát triển khác.
- Cải thiện kỹ năng giao tiếp: Một phân tích tổng hợp của Ganz và cộng sự (2012) cho thấy rằng các can thiệp hệ thống giao tiếp bằng trao đổi hình ảnh (PECS) đã giúp cải thiện đáng kể kỹ năng giao tiếp của những người mắc ASD. Nghiên cứu chỉ ra rằng người dùng PECS có thể học cách chủ động đưa ra yêu cầu và bình luận thông qua việc trao đổi hình ảnh.
- Tăng cường tương tác xã hội: Charlop-Christy và cộng sự (2002) phát hiện ra rằng người dùng PECS thể hiện sự gia tăng đáng kể các hành vi giao tiếp xã hội, bao gồm tương tác với bạn bè và người lớn một cách thường xuyên và có mục đích hơn.
- Phát triển lời nói: Một đánh giá của Millar và cộng sự (2006) kết luận rằng PECS không cản trở khả năng phát âm; thay vào đó, nó liên quan đến việc tăng cường lời nói ở những người có khuyết tật phát triển. Nghiên cứu chỉ ra rằng một số người dùng hệ thống giao tiếp bằng trao đổi hình ảnh (PECS) cuối cùng có thể chuyển sang giao tiếp bằng lời nói khi họ có thêm kỹ năng ngôn ngữ.
- Giảm hành vi: Nghiên cứu của Yoder và Lieberman (2010) cho thấy những trẻ sử dụng PECS đã giảm các hành vi thách thức vì chúng có thể giao tiếp nhu cầu của mình mà không gặp phải sự thất vọng.
- Tổng quát hóa kỹ năng giao tiếp: Flippin và cộng sự (2010) phát hiện ra rằng trẻ em được dạy bằng PECS có thể tổng quát hóa kỹ năng giao tiếp của mình trên các bối cảnh khác nhau, chẳng hạn như ở nhà và trường học, và với các đối tác giao tiếp khác nhau.
Ứng dụng của hệ thống giao tiếp bằng trao đổi hình ảnh (PECS)
Ứng dụng của Hệ thống Giao tiếp Bằng Trao đổi Hình ảnh (PECS) được áp dụng cho nhiều nhóm đối tượng và môi trường khác nhau, đặc biệt là những người gặp khó khăn về giao tiếp.
Rối loạn phổ tự kỷ (ASD)
PECS được sử dụng rộng rãi để cải thiện giao tiếp và tương tác xã hội ở trẻ em mắc ASD. Hệ thống giúp trẻ diễn đạt nhu cầu và mong muốn thông qua việc trao đổi hình ảnh, góp phần phát triển kỹ năng giao tiếp của trẻ.
Theo một nghiên cứu của Charlop-Christy, Carpenter, Le, LeBlanc, & Kellet (2002) cho thấy PECS không chỉ cải thiện kỹ năng giao tiếp mà còn tăng cường hành vi xã hội và giảm các hành vi vấn đề ở trẻ em mắc chứng tự kỷ.
Trẻ em không có hoặc ít khả năng nói
Đối với trẻ em không có khả năng nói hoặc có khả năng nói hạn chế, PECS cung cấp một phương pháp giao tiếp hiệu quả, giúp trẻ diễn đạt nhu cầu cơ bản và tham gia vào các tương tác xã hội.
Trẻ em mắc khuyết tật phát triển
PECS đã được áp dụng thành công cho trẻ em mắc các dạng khuyết tật phát triển khác nhau, bao gồm hội chứng Down và khuyết tật trí tuệ, giúp các em phát triển kỹ năng giao tiếp hiệu quả.
Bài tổng quan của Flippin, Reszka, & Watson (2010) nhấn mạnh PECS là một can thiệp hiệu quả trong việc tăng cường phát triển giao tiếp và lời nói cho trẻ em mắc các khuyết tật phát triển, không chỉ giới hạn ở chứng tự kỷ.
Ứng dụng trong môi trường giáo dục
PECS thường được sử dụng trong các trường học để hỗ trợ trẻ gặp khó khăn trong giao tiếp, giúp trẻ tham gia tích cực hơn vào các hoạt động học tập.
Giáo viên và nhân viên hỗ trợ thường được đào tạo để sử dụng PECS nhằm thúc đẩy giao tiếp hiệu quả.
Hemsley & Wright (2014) cho biết PECS có thể dễ dàng tích hợp vào môi trường lớp học và giúp trẻ gặp khó khăn trong giao tiếp tương tác tốt hơn với bạn bè và giáo viên.
Phục hồi sau đột quỵ
PECS cũng được sử dụng trong phục hồi chức năng sau đột quỵ cho những người bị mất khả năng ngôn ngữ (aphasia), giúp họ giao tiếp hiệu quả trong quá trình phục hồi hoặc khi mất khả năng nói vĩnh viễn.
Koul, Corwin, & Hayes (2015) đã xem xét hiệu quả của các hệ thống giao tiếp tăng cường và thay thế (AAC) như PECS trong việc giúp những người bị aphasia sau đột quỵ cải thiện khả năng giao tiếp của mình.
NGUỒN THAM KHẢO
Charlop-Christy, M. H., Carpenter, M., Le, L., LeBlanc, L. A., & Kellet, K. (2002). Using the picture exchange communication system (PECS) with children with autism: Assessment of PECS acquisition, speech, social-communicative behavior, and problem behavior. Journal of Applied Behavior Analysis, 35(3), 213-231.
Ganz, J. B., Davis, J. L., Lund, E. M., Goodwyn, F. D., & Simpson, R. L. (2012). Meta-analysis of PECS with individuals with ASD: Investigation of targeted versus non-targeted outcomes, participant characteristics, and implementation phase. Research in Developmental Disabilities, 33(2), 406-418.
Frost, L. A., & Bondy, A. S. (2002). The Picture Exchange Communication System Training Manual. Pyramid Educational Products.
Millar, D. C., Light, J. C., & Schlosser, R. W. (2006). The impact of augmentative and alternative communication intervention on the speech production of individuals with developmental disabilities: A research review. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 49(2), 248-264.
Yoder, P., & Lieberman, R. (2010). Brief report: Randomized test of the efficacy of Picture Exchange Communication System on highly generalized picture exchanges in children with ASD. Journal of Autism and Developmental Disorders, 40(5), 629-632.
Flippin, M., Reszka, S., & Watson, L. R. (2010). Effectiveness of the Picture Exchange Communication System (PECS) on communication and speech for children with autism spectrum disorders: A meta-analysis. American Journal of Speech-Language Pathology, 19(2), 178-195.
Hemsley, B., & Wright, L. (2014). Supporting students with complex communication needs: A guide for teachers and school staff. International Journal of Inclusive Education, 18(4), 342-356.
Koul, R., Corwin, M., & Hayes, S. (2015). Communication access through AAC for individuals with severe aphasia: A comprehensive review. Aphasiology, 29(4), 369-379.
Schlosser, R. W., & Wendt, O. (2008). Effects of augmentative and alternative communication intervention on speech production in children with autism: A systematic review.
Ostryn, C., Wolfe, P. S., & Rusch, F. R. (2008). A review and analysis of the picture exchange communication system (PECS) for individuals with autism spectrum disorders using a paradigm of communication competence. Research and Practice for Persons with Severe Disabilities, 33(1-2), 13-24.
