Liệu pháp Giao tiếp Tăng cường và Thay thế (AAC) là một công cụ quan trọng đối với những cá nhân gặp khó khăn trong giao tiếp bằng lời nói do nhiều rối loạn hoặc tình trạng khác nhau.
Liệu pháp này bao gồm việc sử dụng cả thiết bị công nghệ thấp và công nghệ cao, cũng như các chiến lược, để giúp cá nhân thể hiện nhu cầu, suy nghĩ và cảm xúc của mình.
AAC không nhằm mục đích thay thế lời nói mà là tăng cường lời nói, cho phép cá nhân giao tiếp khi ngôn ngữ nói bị hạn chế hoặc không có.
Định nghĩa của liệu pháp AAC
AAC là viết tắt của Augmentative and Alternative Communication (Giao tiếp tăng cường và thay thế).
Các thiết bị, hệ thống, chiến lược và công cụ giao tiếp thay thế hoặc hỗ trợ ngôn ngữ nói được gọi là giao tiếp tăng cường và thay thế (AAC). Các công cụ này hỗ trợ người gặp khó khăn trong giao tiếp bằng lời nói.
Chữ “A” đầu tiên trong AAC là viết tắt của Augmentative Communication (Giao tiếp tăng cường).
Khi tăng cường một cái gì đó cần thêm vào hoặc bổ sung cho nó. Giao tiếp tăng cường là khi thêm một cái gì đó vào lời nói của mình (ví dụ: ngôn ngữ ký hiệu, hình ảnh, bảng chữ cái). Điều này có thể làm cho thông điệp rõ ràng hơn đối với người nghe.
Chữ “A” thứ hai trong AAC là viết tắt của Alternative Communication (Giao tiếp thay thế).
Đây là khi bạn không thể nói. Đây cũng là khi lời nói không được người khác hiểu. Trong trường hợp này, cần một cách khác để giao tiếp.
Về cơ bản, AAC có thể là các công cụ, hệ thống, thiết bị hoặc chiến lược. Các công cụ này giúp một người giao tiếp khi họ không thể dựa vào lời nói.
Tổng quan của giao tiếp Tăng cường và Thay thế (AAC)
Liệu pháp AAC có lịch sử lâu đời, phát triển từ các phương tiện hỗ trợ trực quan đơn giản đến các thiết bị điện tử tinh vi giúp những cá nhân gặp khó khăn trong giao tiếp có thể giao tiếp
Liệu pháp Giao tiếp thay thế và tăng cường (AAC) có từ đầu thế kỷ 20 khi nhu cầu về các giải pháp giao tiếp hiệu quả cho những người mắc chứng rối loạn ngôn ngữ và lời nói bắt đầu được công nhận.
Trong nhiều thập kỷ, AAC đã phát triển đáng kể, chịu ảnh hưởng của những tiến bộ trong công nghệ, nghiên cứu và sự hiểu biết ngày càng tăng về nhu cầu giao tiếp.
Vào những năm 1940, các nhà bệnh lý học ngôn ngữ bắt đầu phát triển các phương pháp hỗ trợ những người khiếm khuyết về giao tiếp. Một trong những hình thức đầu tiên của AAC là sử dụng các ký hiệu hình ảnh và hệ thống giao tiếp thủ công, đặt nền tảng cho các biện pháp can thiệp sau này.
Những năm 1970 đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong AAC với sự ra đời của các thiết bị điện tử. Các thiết bị tạo giọng nói đầu tiên đã được phát triển, cho phép mọi người tạo ra giọng nói thông qua công nghệ giọng nói tổng hợp.
Giai đoạn này cũng chứng kiến sự ra đời của Hệ thống giao tiếp trao đổi hình ảnh (PECS) do Bondy và Frost (1994) phát triển, được sử dụng rộng rãi cho trẻ tự kỷ.
Những năm 1990 và đầu những năm 2000 đã chứng kiến nhiều nghiên cứu chứng minh hiệu quả của AAC trong việc cải thiện kết quả giao tiếp cho nhiều nhóm dân số khác nhau, bao gồm cả những người mắc chứng tự kỷ, bại não và chứng mất ngôn ngữ.
Một đánh giá toàn diện của Binger và Light (2008) đã nêu bật tác động tích cực của AAC đối với giao tiếp biểu đạt và phát triển ngôn ngữ ở trẻ khuyết tật.
Sự phát triển của công nghệ trong những năm 2000 đã biến đổi liệu pháp AAC hơn nữa.
Sự ra đời của máy tính bảng và điện thoại thông minh đã mở ra một kỷ nguyên mới của các ứng dụng giao tiếp (ứng dụng) thân thiện với người dùng và có thể tùy chỉnh.
Các thiết bị đã giúp giao tiếp tăng cường và thay thế (AAC) dễ tiếp cận hơn, cho phép người dùng mang theo các công cụ giao tiếp mạnh mẽ trong túi của họ.
Nghiên cứu của Ganz và cộng sự (2012) nhấn mạnh rằng các biện pháp can thiệp AAC, bao gồm các thiết bị tạo giọng nói, đã cải thiện đáng kể các kỹ năng giao tiếp và xã hội ở trẻ tự kỷ, củng cố tầm quan trọng của công nghệ trong liệu pháp AAC.
Các loại giao tiếp tăng cường và thay thế (AAC)
Liệu pháp AAC không hỗ trợ:
Các hệ thống AAC không cần hỗ trợ không yêu cầu bất kỳ công cụ hoặc thiết bị bên ngoài nào và chỉ dựa vào cơ thể của người dùng để giao tiếp. Các hệ thống này có lợi cho những cá nhân có thể sử dụng cử chỉ, ngôn ngữ cơ thể hoặc ngôn ngữ ký hiệu.
- Cử chỉ và Ngôn ngữ cơ thể: Sử dụng biểu cảm khuôn mặt, chuyển động tay hoặc các cử chỉ cơ thể khác để giao tiếp.
- Ngôn ngữ ký hiệu bằng tay: Các hệ thống như Ngôn ngữ ký hiệu Hoa Kỳ (ASL) hoặc các hình thức ngôn ngữ ký hiệu khác cho phép cá nhân giao tiếp bằng hình dạng và chuyển động của bàn tay.
Liệu pháp AAC hỗ trợ:
Hệ thống AAC có hỗ trợ yêu cầu sử dụng các công cụ hoặc thiết bị bên ngoài. Các hệ thống này được chia thành hai loại phụ: AAC công nghệ thấp và công nghệ cao.
- AAC công nghệ thấp
Hệ thống AAC công nghệ thấp bao gồm các công cụ không phải điện tử giúp người dùng giao tiếp. Các công cụ này đơn giản, di động và không cần pin hoặc nguồn điện.
Ví dụ: Bảng hoặc sách giao tiếp: Đây là bảng hoặc sách vật lý có hình ảnh hoặc ký hiệu mà người dùng có thể chỉ vào hoặc chạm vào để thể hiện nhu cầu của mình.
- AAC công nghệ cao
Các hệ thống AAC công nghệ cao bao gồm các thiết bị điện tử hỗ trợ giao tiếp bằng cách tạo ra giọng nói hoặc cung cấp màn hình hiển thị trực quan tiên tiến. Các thiết bị này phức tạp hơn và thường có thể tùy chỉnh để đáp ứng nhu cầu cụ thể của người dùng.
Thiết bị tạo giọng nói (SGD): Thiết bị tạo ra giọng nói khi người dùng chọn ký hiệu, từ hoặc chữ cái. Ví dụ bao gồm các thiết bị của Tobii Dynavox và Prentke Romich Company.
Ứng dụng AAC dành cho thiết bị di động: Các ứng dụng trên máy tính bảng hoặc điện thoại thông minh, chẳng hạn như Proloquo2Go, LAMP Words for Life và TouchChat, cung cấp hỗ trợ giao tiếp bằng công nghệ màn hình cảm ứng và từ vựng có thể tùy chỉnh.
Mục đích của giao tiếp tăng cường và thay thế (AAC)
Mục đích chính của Giao tiếp Tăng cường và Thay thế (AAC) là hỗ trợ hoặc thay thế lời nói và chữ viết cho những người gặp khó khăn về giao tiếp.
Hệ thống AAC giúp cho những cá nhân có thể diễn đạt bản thân, tham gia các hoạt động xã hội, và thực hiện các hoạt động hàng ngày. Dưới đây là các mục đích chính của giao tiếp tăng cường và thay thế (AAC):
Tăng cường khả năng giao tiếp
Mục tiêu chính của giao tiếp tăng cường và thay thế (AAC) là cung cấp cho những người không thể sử dụng ngôn ngữ tự nhiên các cách thức thay thế để diễn đạt suy nghĩ, nhu cầu và cảm xúc của mình.
Điều này rất có lợi cho những người có khiếm khuyết về thể chất, nhận thức, hoặc ngôn ngữ, chẳng hạn như người mắc tự kỷ, bại não, hội chứng Down, hoặc chứng mất ngôn ngữ sau đột quỵ.
Thúc đẩy sự độc lập
Giao tiếp tăng cường và thay thế (AAC) cho phép các cá nhân đạt được sự độc lập hơn bằng cách cung cấp cho họ công cụ để đưa ra lựa chọn, yêu cầu giúp đỡ, và diễn đạt sở thích của mình. Điều này giúp họ kiểm soát cuộc sống nhiều hơn và giảm bớt sự phụ thuộc vào người khác trong việc giao tiếp.
Cải thiện tương tác xã hội
AAC giúp các cá nhân xây dựng các mối quan hệ xã hội bằng cách cho phép họ tham gia vào các cuộc trò chuyện, thể hiện quan điểm, và tương tác xã hội với gia đình, bạn bè và những người khác. Sự tham gia xã hội này rất quan trọng đối với sức khỏe tinh thần và giúp ngăn ngừa sự cô lập.
Hỗ trợ phát triển nhận thức và ngôn ngữ
Đối với trẻ em và người lớn gặp khuyết tật hoặc chậm phát triển, giao tiếp Tăng cường và Thay thế (AAC) có thể hỗ trợ phát triển nhận thức và tiếp thu ngôn ngữ.
Bằng cách cung cấp phương tiện giao tiếp, giao tiếp Tăng cường và Thay thế (AAC) thúc đẩy quá trình học ngôn ngữ, mở rộng vốn từ vựng và phát triển các kỹ năng nhận thức như giải quyết vấn đề và ghi nhớ.
Hỗ trợ tiếp cận dịch vụ y tế và xã hội
Liệu pháp AAC giúp những người gặp khó khăn về giao tiếp thể hiện nhu cầu của họ trong môi trường y tế, pháp lý, và các dịch vụ xã hội, đảm bảo rằng họ có thể truyền đạt triệu chứng, sở thích và lo ngại của mình. Điều này giúp cải thiện khả năng tiếp cận các dịch vụ chăm sóc phù hợp.
Ứng dụng của liệu pháp Giao tiếp Tăng cường và Thay thế (AAC)
Liệu pháp giao tiếp Tăng cường và Thay thế (AAC) được sử dụng để cải thiện khả năng giao tiếp cho những cá nhân có các khiếm khuyết về ngôn ngữ và lời nói. Ứng dụng của AAC rất rộng, bao gồm nhiều đối tượng và bối cảnh khác nhau.
Rối loạn Phổ Tự kỷ (ASD)
Giao tiếp Tăng cường và Thay thế (AAC) được sử dụng rộng rãi trong hỗ trợ giao tiếp, tương tác xã hội và phát triển ngôn ngữ cho những người mắc ASD.
Một phân tích tổng hợp về hệ thống giao tiếp bằng hình ảnh (PECS) với những người mắc ASD chỉ ra rằng các can thiệp AAC, đặc biệt là hệ thống PECS, cải thiện đáng kể kết quả giao tiếp cho trẻ em mắc tự kỷ (Ganz et al., 2012)
Bại não (CP)
Những người mắc bại não thường gặp khó khăn trong việc giao tiếp do hạn chế về ngôn ngữ và vận động.
Liệu pháp AAC giúp họ sử dụng các công cụ để diễn đạt ý tưởng và nhu cầu của mình. AAC có thể bao gồm các thiết bị công nghệ cao như thiết bị phát giọng nói hoặc các phương pháp đơn giản hơn như bảng giao tiếp bằng hình ảnh
Một nghiên cứu thảo luận về cách các công cụ AAC hỗ trợ giao tiếp diễn đạt cho trẻ em mắc bại não và các khuyết tật phát triển khác, nhấn mạnh tầm quan trọng và vai trò của các can thiệp giao tiếp tăng cường và thay thế đối với trẻ em có khuyết tật phát triển. (Binger & Light, 2008)
Chứng mất ngôn ngữ và phục hồi sau đột quỵ
Giao tiếp Tăng cường và Thay thế (AAC) đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi chức năng ngôn ngữ cho những người mắc chứng mất ngôn ngữ do đột quỵ. Thông qua các thiết bị và kỹ thuật AAC, người bệnh có thể phục hồi khả năng giao tiếp cơ bản, từ đó cải thiện chất lượng cuộc sống.
Một nghiên cứu đã nhấn mạnh vai trò của giao tiếp Tăng cường và Thay thế (AAC) trong việc cải thiện khả năng giao tiếp ở những người mắc chứng mất ngôn ngữ nghiêm trọng, thể hiện tính hiệu quả trong các bối cảnh phục hồi chức năng. (Koul et al., 2015)
Khuyết tật phát triển
Liệu pháp AAC không chỉ hỗ trợ giao tiếp cho người mắc bại não mà còn cho những người có khuyết tật phát triển khác.
Các phương pháp AAC như bảng giao tiếp bằng hình ảnh hay thiết bị phát giọng nói giúp họ diễn đạt mong muốn, nhu cầu và suy nghĩ của mình một cách dễ dàng hơn.
Môi trường giáo dục
Trong môi trường giáo dục, liệu pháp AAC hỗ trợ học sinh có khó khăn về ngôn ngữ tham gia vào các hoạt động học tập. AAC không chỉ giúp học sinh giao tiếp với giáo viên và bạn bè mà còn hỗ trợ việc học tập và tham gia vào các hoạt động xã hội.
Hỗ trợ gia đình và người chăm sóc
Một yếu tố quan trọng của liệu pháp AAC là sự tham gia của gia đình và người chăm sóc. Họ cần được đào tạo để hiểu và hỗ trợ người dùng AAC trong cuộc sống hàng ngày. Điều này giúp tăng cường khả năng giao tiếp của người dùng AAC và đảm bảo rằng họ có thể sử dụng thiết bị một cách hiệu quả.
Một bài đánh giá đã chỉ ra rằng việc đào tạo gia đình và người chăm sóc là rất quan trọng để tối ưu hóa việc sử dụng AAC, giúp cải thiện khả năng giao tiếp của người dùng. (Dada & Alper, 2010)
NGUỒN THAM KHẢO
Beukelman, D. R., & Mirenda, P. (2013). Augmentative and Alternative Communication: Supporting Children and Adults with Complex Communication Needs (4th ed.). Baltimore, MD: Paul H. Brookes Publishing Co.
Schlosser, R. W., & Koul, R. (2009). The effectiveness of the Picture Exchange Communication System (PECS): A meta-analysis. American Journal of Speech-Language Pathology, 18(2), 116-126.
Hemsley, B., & Balandin, S. (2014). A meta-synthesis of patient-provider communication in hospital for patients with severe communication disabilities: Informing new translational research. Augmentative and Alternative Communication, 30(4), 329-343.
Hemmingsson, H., Lidström, H., & Nygård, L. (2009). Use of assistive technology in school: A study of 258 children. Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 16(3), 180-187.
Blackstone, S. W., & Hunt Berg, M. (2012). Social Networks: A Communication Inventory for Individuals with Complex Communication Needs and their Communication Partners. Augmentative and Alternative Communication, 28(4), 205-220.
Binger, C., & Light, J. (2008). The role of augmentative and alternative communication for children with developmental disabilities. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 20(2), 105-119.
Koul, R., Corwin, M., & Hayes, S. (2015). Communication access through AAC for individuals with severe aphasia: A comprehensive review. Aphasiology, 29(4), 369-379.
Millar, D. C., Light, J. C., & Schlosser, R. W. (2006). The impact of augmentative and alternative communication intervention on the speech production of individuals with developmental disabilities: A research review. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 49(2), 248-264.
Hemsley, B., & Wright, L. (2014). Supporting students with complex communication needs: A guide for teachers and school staff. International Journal of Inclusive Education, 18(4), 342-356.
Dada, S., & Alper, S. (2010). Training families to support AAC communication: A review of the literature. American Journal of Speech-Language Pathology, 19(2), 113-124.
