Một nghiên cứu quy mô lớn được công bố trên Evolutionary Psychological Science đã cho thấy những người đang trong mối quan hệ, đặc biệt là những mối quan hệ chất lượng, báo cáo mức độ hài lòng cuộc sống và sức khỏe cảm xúc cao hơn so với những người độc thân.
Các phát hiện này bổ sung vào cơ sở dữ liệu ngày càng lớn về lợi ích tâm lý của sự gắn kết và thân mật.
Khám Phá Sức Khỏe Cảm Xúc ở Cặp Đôi và Tình Trạng Độc Thân
Dưới sự dẫn dắt của Menelaos Apostolou và các cộng sự, nghiên cứu này đã khám phá liệu những người độc thân có đạt được trạng thái cảm xúc tốt hơn so với những người đang trong mối quan hệ cặp đôi hay không.
Trong khi các nghiên cứu trước đây nhấn mạnh tầm quan trọng của chất lượng mối quan hệ đối với sức khỏe cảm xúc, nghiên cứu này đi sâu vào những sắc thái khác nhau của tình trạng độc thân.
Các tác giả giả thuyết rằng không phải tất cả những trải nghiệm độc thân đều giống nhau và tác động của tình trạng độc thân đối với sức khỏe cảm xúc có thể thay đổi đáng kể, tùy thuộc vào việc cá nhân đó chọn sống độc thân hay bị rơi vào tình trạng không thể tìm được bạn đời.
Các nghiên cứu trước đây, chẳng hạn như của Holt-Lunstad et al. (2010), đã cho thấy rằng mối quan hệ xã hội và sự hỗ trợ từ các mối quan hệ thân mật có vai trò thiết yếu đối với sức khỏe tâm lý và thể chất.
Tuy nhiên, nghiên cứu này nhằm mở rộng hiểu biết bằng cách xem xét các loại độc thân khác nhau và những thách thức cảm xúc độc nhất của chúng.
Phương Pháp Nghiên Cứu: Mẫu Đa Dạng Trên Nhiều Nền Văn Hóa
Nhóm nghiên cứu đã tuyển chọn 6.338 người tham gia từ 12 quốc gia đại diện cho nhiều nền văn hóa, bao gồm Trung Quốc, Hy Lạp, Nhật Bản, Peru và Vương quốc Anh.
Phương pháp nghiên cứu được thiết kế cẩn thận, với việc dịch thuật câu hỏi khảo sát sang ngôn ngữ chính của từng quốc gia và sử dụng kỹ thuật dịch ngược để đảm bảo độ tin cậy.
Những người tham gia được phân loại theo tình trạng quan hệ:
- Đang trong mối quan hệ cặp đôi hoặc đã kết hôn
- Độc thân không tự nguyện (mong muốn một mối quan hệ nhưng gặp khó khăn trong việc tìm bạn đời)
- Độc thân tự nguyện (chọn sống độc thân)
- Độc thân giữa các mối quan hệ (vừa mới chia tay hoặc chưa bắt đầu một mối quan hệ mới)
Để đánh giá sức khỏe cảm xúc, những người tham gia hoàn thành một bảng khảo sát đa phần gồm:
- Hài lòng cuộc sống: Sử dụng thang đo Satisfaction with Life Scale (thang Likert năm mục).
- Sức khỏe cảm xúc: Đánh giá thông qua Positive and Negative Affect Schedule, đo lường các cảm xúc như vui vẻ, tự tin, tội lỗi và buồn bã.
- Hạnh phúc: Được đo lường thông qua câu hỏi về mức độ hạnh phúc tổng quát và tỷ lệ thời gian cảm thấy vui vẻ, trung lập hoặc không vui.
- Lạc quan và ý nghĩa cuộc sống: Sử dụng các thang đo mười mục đã được kiểm chứng.
Những người trong mối quan hệ cũng hoàn thành một thang đo bảy mục để đánh giá mức độ hài lòng trong mối quan hệ, qua đó các nhà nghiên cứu phân loại mối quan hệ thành “tốt,” “trung bình” hoặc “kém chất lượng.”
Kết Quả Nghiên Cứu
Lợi Ích Cảm Xúc Từ Các Mối Quan Hệ
Kết quả nghiên cứu của Apostolou và cộng sự (2024) cho thấy mối liên hệ mạnh mẽ giữa trạng thái quan hệ tình cảm và sức khỏe cảm xúc.
Những người đang trong mối quan hệ cặp đôi, đặc biệt là những người trong mối quan hệ chất lượng cao, báo cáo mức độ hài lòng cuộc sống và cảm xúc tích cực cao hơn so với người độc thân.
Điều này tương đồng với các nghiên cứu trước đây, chẳng hạn như của Waite và Gallagher (2000), trong đó kết luận rằng hôn nhân không chỉ mang lại sự ổn định và hỗ trợ cảm xúc mà còn giúp nâng cao mức độ hạnh phúc tổng thể.
Waite và Gallagher (2000) lập luận rằng mối quan hệ hôn nhân cung cấp một hệ thống hỗ trợ mạnh mẽ, giúp các cá nhân vượt qua khó khăn và cải thiện trạng thái cảm xúc của họ.
Điều này được xác nhận thêm qua các nghiên cứu như của Helliwell et al. (2020), cho thấy rằng những người trong các mối quan hệ vững chắc có xu hướng cảm thấy hạnh phúc và có ý nghĩa cuộc sống hơn.
Tác Động Tiêu Cực Của Độc Thân Không Tự Nguyện
Ngược lại, những người độc thân không tự nguyện, đặc biệt là những người muốn có mối quan hệ nhưng gặp khó khăn trong việc tìm kiếm bạn đời, trải qua nhiều cảm xúc tiêu cực hơn, bao gồm buồn bã, cô đơn và thiếu thốn. Những người này cũng báo cáo mức độ hài lòng cuộc sống và lạc quan thấp nhất.
Điều này phản ánh kết quả nghiên cứu của Larson et al. (2016), trong đó nhóm độc thân không tự nguyện có nguy cơ cao mắc trầm cảm và đối mặt với các khó khăn trong việc ứng phó với căng thẳng.
Những người này cảm thấy thiếu sự kết nối và hỗ trợ xã hội, yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý và cảm xúc của họ (Cacioppo et al., 2013). Bằng cách không có mối quan hệ ổn định, họ có thể gặp khó khăn trong việc duy trì cảm giác hạnh phúc và thỏa mãn.
Độc Thân Tự Nguyện và Tự Chủ
Đối với nhóm người độc thân tự nguyện, mặc dù họ không trải qua cảm giác cô đơn và tiêu cực tương tự như nhóm độc thân không tự nguyện, họ vẫn báo cáo mức độ cảm xúc thấp hơn so với những người đang trong mối quan hệ.
Nhóm này cho thấy mức độ hài lòng cuộc sống ở mức trung bình, phản ánh một xu hướng rõ ràng trong các nghiên cứu của Kislev (2019), người đã chỉ ra rằng những người độc thân tự nguyện thường cảm thấy hạnh phúc và mãn nguyện nhờ vào sự tự do và quyền kiểm soát cuộc sống cá nhân.
Họ cảm thấy ít bị ràng buộc và có khả năng tập trung vào sự phát triển cá nhân, nghề nghiệp, và các mối quan hệ xã hội không mang tính ràng buộc, điều này giúp cải thiện sức khỏe cảm xúc của họ (Fitzsimons & Finkel, 2010).
Chất Lượng Mối Quan Hệ và Sức Khỏe Cảm Xúc
Chất lượng của các mối quan hệ tình cảm là yếu tố quyết định quan trọng đối với sức khỏe cảm xúc của các cá nhân. Những người trong mối quan hệ chất lượng cao báo cáo nhiều cảm xúc tích cực hơn, chẳng hạn như cảm giác vui vẻ, tự tin và thỏa mãn với cuộc sống.
Ngược lại, những người trong mối quan hệ trung bình hoặc không hài lòng với bạn đời của mình thường trải qua cảm giác tiêu cực nhiều hơn, như buồn bã và thiếu sự tự tin.
Fincham và Rogge (2010) nhấn mạnh rằng mức độ hài lòng trong mối quan hệ là một chỉ báo mạnh mẽ của sự hài lòng cuộc sống và sức khỏe cảm xúc tổng thể.
Chất lượng mối quan hệ, bao gồm sự hỗ trợ, sự thấu hiểu và lòng trung thành, đã được chứng minh là làm tăng cảm giác an toàn và ổn định cảm xúc (Karney & Bradbury, 1995).
Tính Đồng Nhất Văn Hóa
Mặc dù nghiên cứu của Apostolou và cộng sự (2024) bao gồm một mẫu lớn với các quốc gia đa dạng về văn hóa, mối liên hệ giữa tình trạng quan hệ và sức khỏe cảm xúc vẫn nhất quán trên các quốc gia tham gia nghiên cứu.
Điều này khẳng định vai trò phổ quát của sự thân mật và kết nối trong việc thúc đẩy sức khỏe cảm xúc, bất kể sự khác biệt về văn hóa. Diener và Biswas-Diener (2005) cũng đã chỉ ra rằng các mối quan hệ xã hội mạnh mẽ có ảnh hưởng lớn đến mức độ hạnh phúc và cảm giác thỏa mãn cuộc sống trên toàn cầu.
Sự kết nối và sự hỗ trợ trong các mối quan hệ không chỉ giúp cải thiện cảm xúc cá nhân mà còn thúc đẩy cảm giác có mục đích và ý nghĩa trong cuộc sống, yếu tố quan trọng trong sức khỏe tâm lý (Ryff, 1989).
Ý Nghĩa Thực Tiễn
Nghiên cứu của Apostolou và cộng sự (2024) cung cấp bằng chứng rõ ràng về vai trò quan trọng của các mối quan hệ thân mật trong việc nâng cao sức khỏe cảm xúc và mức độ hài lòng cuộc sống.
Những người đang trong các mối quan hệ, đặc biệt là những mối quan hệ chất lượng cao, báo cáo cảm giác hạnh phúc và sự thỏa mãn cuộc sống cao hơn đáng kể so với những người độc thân, điều này nhấn mạnh rằng mối quan hệ không chỉ là một yếu tố quan trọng trong cuộc sống xã hội mà còn có tác động mạnh mẽ đến trạng thái cảm xúc của cá nhân (Waite & Gallagher, 2000).
Đồng thời, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tình trạng độc thân không phải là một trạng thái đồng nhất, mà có sự đa dạng lớn trong trải nghiệm cảm xúc của những người độc thân, đặc biệt là giữa nhóm độc thân tự nguyện và độc thân không tự nguyện.
Các cá nhân độc thân không tự nguyện, đặc biệt là những người không có cơ hội tìm kiếm bạn đời, thường xuyên đối mặt với các cảm xúc tiêu cực như cô đơn và buồn bã, điều này cho thấy sự cần thiết phải thấu hiểu và hỗ trợ nhóm đối tượng này trong các chính sách xã hội và can thiệp tâm lý (Larson et al., 2016).
Tự Chủ và Khả Năng Phục Hồi Cảm Xúc
Những người độc thân tự nguyện thể hiện mức độ tự chủ cao hơn, điều này mang lại lợi ích tâm lý đáng kể, đặc biệt trong việc duy trì sự ổn định cảm xúc và sự phát triển cá nhân.
Lý thuyết về động lực tự thân của Deci và Ryan (1985) khẳng định rằng khả năng đưa ra quyết định độc lập và kiểm soát cuộc sống của bản thân là một yếu tố then chốt trong việc thúc đẩy sức khỏe tâm lý và cảm xúc.
Theo Deci và Ryan (1985), khi các cá nhân có thể lựa chọn cách sống mà không bị áp lực từ các yếu tố ngoại cảnh, họ có xu hướng cảm thấy hạnh phúc và thỏa mãn hơn.
Điều này giải thích tại sao những người độc thân tự nguyện thường có mức độ cảm xúc tích cực cao hơn và ít cảm thấy căng thẳng hay lo âu so với những người độc thân không tự nguyện hoặc những người trong các mối quan hệ kém chất lượng.
Sự tự do này không chỉ giúp cải thiện cảm xúc mà còn tạo ra một không gian để phát triển bản thân và đạt được các mục tiêu cá nhân.
Can Thiệp Hỗ Trợ Nhóm Độc Thân Không Tự Nguyện
Những khó khăn cảm xúc mà nhóm độc thân không tự nguyện gặp phải, chẳng hạn như cảm giác cô đơn và thiếu thốn tình cảm, chỉ ra rằng cần có các chương trình can thiệp nhằm hỗ trợ và cải thiện trạng thái cảm xúc của nhóm này.
Các chương trình can thiệp có thể tập trung vào việc tăng cường kỹ năng xã hội, nâng cao sự tự tin và mở rộng cơ hội kết nối xã hội để giảm thiểu cảm giác cô đơn và lo âu.
Cũng theo Larson et al. (2016), các chương trình can thiệp tâm lý và xã hội giúp những người độc thân không tự nguyện cải thiện khả năng kết nối với những người khác và tạo ra các mối quan hệ tình cảm ổn định có thể góp phần giảm thiểu cảm giác tiêu cực và tăng cường sức khỏe tâm lý.
Việc cung cấp hỗ trợ thông qua các nhóm tự giúp hoặc các chương trình tư vấn có thể giúp cải thiện mức độ hài lòng cuộc sống của những người này, đồng thời tạo cơ hội để họ phát triển các kỹ năng giao tiếp và tạo dựng các mối quan hệ thân mật bền vững hơn (Cacioppo et al., 2013).
Hơn nữa, các nghiên cứu của Toma et al. (2021) cũng cho thấy rằng việc tham gia vào các nhóm hỗ trợ và kết nối có thể giúp giảm mức độ cô đơn và tăng cường sự hài lòng trong cuộc sống của những người độc thân không tự nguyện.
Đôi lời từ PSYEZ
Nghiên cứu này làm nổi bật những lợi ích rõ rệt của các mối quan hệ tình cảm chất lượng cao đối với sức khỏe cảm xúc và mức độ hài lòng cuộc sống.
Những người trong các mối quan hệ này, đặc biệt là những mối quan hệ hạnh phúc và ổn định, thường báo cáo cảm giác hạnh phúc và thỏa mãn cao hơn so với những người độc thân.
Tuy nhiên, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng tình trạng độc thân không phải là một trải nghiệm đồng nhất.
Những người độc thân trải qua nhiều cảm xúc và trạng thái cảm xúc khác nhau, với nhóm độc thân không tự nguyện thường đối mặt với cảm giác cô đơn và buồn bã, trong khi những người độc thân tự nguyện lại thể hiện mức độ tự chủ cao và có xu hướng cảm thấy hạnh phúc hơn.
Các kết quả này mở ra cơ hội để nghiên cứu thêm về mối quan hệ giữa sự thân mật, tự chủ và sức khỏe cảm xúc trong các bối cảnh văn hóa khác nhau.
Việc hiểu rõ hơn về cách mà các mối quan hệ tình cảm và trạng thái độc thân ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý sẽ là một lĩnh vực quan trọng và có giá trị trong nghiên cứu tâm lý học và các lĩnh vực liên quan trong tương lai.
Nguồn tham khảo
Apostolou, M., Sullman, M., Błachnio, A., Burýšek, O., Bushina, E., Calvo, F., … & Font-Mayolas, S. (2024). Emotional Wellbeing and Life Satisfaction of Singles and Mated People Across 12 Nations. Evolutionary Psychological Science.
Cacioppo, J. T., Cacioppo, S., & Patrick, W. (2013). Loneliness: Human Nature and the Need for Social Connection. W. W. Norton & Company.
Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. Springer.
Diener, E., & Biswas-Diener, R. (2005). Psychological wealth: What is it and why it matters. Psychological Inquiry, 16(1), 34-38. https://doi.org/10.1207/s15327965pli1601_3
Diener, E., & Biswas-Diener, R. (2005). Psychological well-being and subjective well-being: A review of theories and research. In D. Kahneman, E. Diener, & N. Schwartz (Eds.), Well-being: The foundations of hedonic psychology (pp. 11-31). Russell Sage Foundation.
Fincham, F. D., & Rogge, R. D. (2010). Relationship satisfaction. In J. S. Maddux & J. P. Tangney (Eds.), Social psychological foundations of clinical psychology (pp. 259-278). Guilford Press.
Fincham, F. D., & Rogge, R. D. (2010). The meaning and measurement of relationship quality. Current Directions in Psychological Science, 19(3), 102-105.
Fitzsimons, G. M., & Finkel, E. J. (2010). Interpersonal influences on personal goals: A mutual influence perspective. In J. M. Olson & M. P. Zanna (Eds.), Advances in experimental social psychology (Vol. 42, pp. 1-44). Academic Press.
Fletcher, G. J., Simpson, J. A., & Thomas, G. (2015). The science of intimate relationships. Wiley Blackwell.
Helliwell, J. F., Layard, R., & Sachs, J. (2020). World Happiness Report 2020. Sustainable Development Solutions Network.
Holt-Lunstad, J., Smith, T. B., & Layton, J. B. (2010). Social relationships and mortality risk: A meta-analytic review. PLoS Medicine, 7(7), e1000316. https://doi.org/10.1371/journal.pmed.1000316
Karney, B. R., & Bradbury, T. N. (1995). The longitudinal course of marital quality and stability: A review of theory, methods, and research. Psychological Bulletin, 118(1), 3-34.
Kislev, E. (2019). Happy singlehood: The rising acceptance and celebration of solo living. University of California Press.
Kislev, E. (2019). Voluntary and involuntary singlehood: The impact of singlehood on psychological well-being. The Journal of Social Psychology, 159(6), 675-686.
Larson, R. W., Richards, M. H., Moneta, G., Holmbeck, G., & Duckett, E. (2016). Loneliness and involuntary singlehood: Emotional challenges and coping mechanisms. Journal of Social and Personal Relationships, 33(4), 471-492. https://doi.org/10.1177/0265407516630419
Larson, R. W., Richards, M. H., Moneta, G., Holmbeck, G., & Duckett, E. (2016). Changes in adolescents’ daily interactions with their families from ages 10 to 18: Disengagement and transformation. Developmental Psychology, 32(3), 250-259.
Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 57(6), 1069-1081.
Toma, C. L., Hancock, J., & Ellison, N. B. (2021). A social exchange view of relationships in the digital age. Computers in Human Behavior, 115, 106579.
Waite, L. J., & Gallagher, M. (2000). The case for marriage: Why married people are happier, healthier, and better off financially. Broadway Books.
