Giáo dục ngày nay không còn dừng lại ở việc truyền thụ tri thức hay kỹ năng, mà còn là hành trình hình thành tư duy phản biện, nhân cách và cách mỗi người trẻ lựa chọn hiện diện trong một thế giới liên tục biến đổi.
Sáng ngày 16/08/2025, tọa đàm “Giáo dục công nghệ: Rèn tư duy, Dựng bản lĩnh” do Doxa Day tổ chức đã diễn ra tại Doxa Coffee (Thủ Đức).
Buổi tọa đàm có sự góp mặt của 4 khách mời gồm bà Thương Dương, anh Khánh Phan, Sơn Vũ và du học sinh Tín Pho cùng nhiều bạn trẻ quan tâm đến định hướng nghề nghiệp trong kỷ nguyên số.
Không chỉ đơn thuần là một buổi định hướng nghề nghiệp, chương trình được xem như một “cú hích” để người trẻ suy ngẫm sâu hơn về mối quan hệ giữa giáo dục – công nghệ – bản lĩnh cá nhân.
Đôi nét về diễn giả chính
Bà Thương Dương – Giám đốc cấp cao khu vực Đông Nam Á, Tập đoàn giáo dục Shorelight
Với hơn 22 năm đồng hành cùng sinh viên Việt Nam trên hành trình du học và phát triển quốc tế. Bà Thương không chỉ mang đến góc nhìn của một chuyên gia giáo dục toàn cầu, mà còn là người đã trực tiếp chứng kiến và hỗ trợ hàng nghìn bạn trẻ bước ra thế giới, tìm được chỗ đứng trong môi trường quốc tế.
Đồng hành cùng bà Thương trong tọa đàm còn có anh Khánh Phạm – Giám đốc Khoa học Dữ liệu & Phân tích, Inspectorio, anh Sơn Vũ – Giám đốc Kỹ thuật, ELSA và anh Tín Pho – Du học sinh Master of AI, San Jose State University (Mỹ).
Công nghệ – ngôn ngữ chung của thế giới
Nếu cách đây mười năm, công nghệ được xem như một lĩnh vực riêng biệt, thì nay nó đã trở thành “ngôn ngữ chung” của mọi ngành nghề. Từ giáo dục, môi trường, y tế, nghệ thuật cho đến kinh doanh, ở đâu cũng có sự xuất hiện của AI và công nghệ số.
Theo báo cáo Future of Jobs 2024 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), 85 triệu việc làm sẽ biến mất do tự động hóa. Nhưng song song, 97 triệu việc làm mới xuất hiện, tập trung ở AI, dữ liệu, an ninh mạng và kỹ thuật số.
Ở Việt Nam, Bộ Thông tin & Truyền thông dự báo từ nay đến 2030, ngành công nghệ số cần tới 1,5 triệu nhân lực, gấp đôi so với hiện nay.
Chính vì thế, người trẻ ngày nay đối diện cùng lúc cả cơ hội và thách thức: một bên là thế giới việc làm mới không ngừng sản sinh; mặt khác, tốc độ đào thải cũng nhanh chưa từng có.
Xuất phát từ thực tế đó, buổi tọa đàm “Giáo dục công nghệ: Rèn tư duy, Dựng bản lĩnh” được tổ chức với mục tiêu trang bị cho sinh viên và người trẻ một cái nhìn toàn diện về xu hướng nghề nghiệp trong kỷ nguyên AI, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của tư duy phản biện và bản lĩnh cá nhân trong việc chọn nghề – làm nghề.
Nội dung chính của buổi tọa đàm gồm:
- Cập nhật xu hướng và đặc điểm của các ngành công nghệ
- Chia sẻ kinh nghiệm trong việc xác định đúng môi trường làm việc và tư duy làm việc
- Đối thoại, giải đáp thắc mắc trong việc định hướng nghề nghiệp
Trang bị kỹ năng từ sớm
Bàn về cơ hội và thách thức nghề nghiệp trong bối cảnh công nghệ, bà Thương Dương – Giám đốc cấp cao Shorelight cho rằng giới trẻ đang sống trong thời đại có nhiều sự thay đổi đồng nghĩa với việc cơ hội nghề nghiệp cũng gặp nhiều thách thức hơn.
Tuy nhiên, khi chúng ta nghiêm túc trong việc định hướng nghề nghiệp trong tương lai, trả lời tốt câu hỏi “Trong 5 hay 10 năm nữa, sau khi ra trường, mình sẽ phải đáp ứng những yêu cầu gì. Để từ đó, mình trang bị đủ kỹ năng, kiến thức ngay từ lúc bắt đầu” – bà Thương nhấn mạnh.
Theo bà Thương, thách thức (challenge) không hề tiêu cực nếu bạn biết tận dụng và biến thách thức thành cơ hội. Cũng từ thách thức chuyển đổi công nghệ, bà Thương chia sẻ một số ngành dự đoán sẽ phát triển và có cơ hội nghề nghiệp cao trong thời gian tới.
Ngành về trí tuệ nhân tạo
Theo các thông số dự đoán, ngành này đạt top 1 cơ hội nghề nghiệp cho học sinh trong lĩnh vực này. Trong 4 năm qua, mức độ tuyển dụng tăng 74% và mức lương cũng khá hấp dẫn.
Các học sinh có quan tâm đến ngành này có thể định hướng theo các lĩnh vực computer science, machine learning, robotic, chíp và bán dẫn.
Trong đó, bà Thương đặc biệt nhấn mạnh ngành chíp và bán dẫn được tiên đoán là cơ hôi phát triển vượt trội nhất. Bằng chứng là cuộc cạnh tranh gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc về công nghệ chip và bán dẫn gần đây. Cụ thể, Mỹ đang nỗ lực tăng cường sản xuất chip trong nước và giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, trong khi đó Trung Quốc lại đặt mục tiêu tự chủ về công nghệ chip và thị phần nội địa.
Cuộc cạnh tranh chiến lược này cho thấy chip và bán dẫn sẽ trở thành một ngành “nóng”, thu hút sự quan tâm và đầu tư lớn, mở ra nhiều cơ hội việc làm trong tương lai.
Ngành an ninh mạng
Trí tuệ nhân tại (AI) phát triển cũng đồng nghĩa với nhu cầu với việc bảo mật và an toàn cá nhân được nâng cao. Chính vì vậy, ngành an ninh mạng được đánh giá là ngành có nhu cầu tuyển dụng cao trong thời gian tới.
Gợi ý các chuyên ngành và việc làm trong ngành, bà Thương cho biết, học anh ninh mạng chủ yếu là các nhánh computer science, service security.
Phân tích dữ liệu
Ngoài AI và an ninh mạng, một lĩnh vực khác cũng được bà Thương đề cao là phân tích dữ liệu. Bà cho rằng nếu có điều kiện, phụ huynh nên tạo cơ hội cho con em du học tại Mỹ, bởi Mỹ là quốc gia đi đầu trong lĩnh vực công nghệ nói chung và data analytics nói riêng. Phần lớn những chuyên gia đầu ngành trên thế giới hiện nay đều xuất thân hoặc được đào tạo tại Mỹ.
Sinh viên khi theo học phân tích dữ liệu có thể lựa chọn một trong hai hướng chuyên sâu:
- Input: thiên về nghiên cứu, học thuật, tập trung nhiều vào cơ sở dữ liệu và nền tảng lý thuyết.
- Business Analytics: thiên về ứng dụng thực tiễn, giúp doanh nghiệp tối ưu hoạt động, đưa ra quyết định chiến lược dựa trên dữ liệu.
Chọn du học để bứt phá
Đồng quan điểm với bà Thương, anh Tín Pho – du học sinh chương trình Master of AI tại San Jose State University (Mỹ) – chia sẻ rằng lựa chọn du học chính là một cơ hội để bứt phá, không chỉ về tri thức mà còn ở trải nghiệm cá nhân. Theo anh, việc sống và học tập ở một đất nước xa lạ mở ra cho bản thân nhiều không gian để khám phá, để trải nghiệm những nền văn hóa khác nhau, từ đó tìm thấy chính mình.
Trong quãng thời gian học tập tại Mỹ, anh Tín cho biết mình đã lĩnh hội được rất nhiều kiến thức chuyên sâu về kỹ thuật và công nghệ hiện đại. Bên cạnh đó, môi trường đại học tại đây còn tạo điều kiện để anh tham dự các hội thảo, tiếp xúc trực tiếp với nhiều giáo sư uy tín trong ngành.
“Chính những mối quan hệ học thuật và mạng lưới kết nối đó đã giúp tôi định hình con đường đi riêng cho mình, đồng thời khơi dậy tiềm năng phát triển lâu dài” – anh Tín chia sẻ.
Cùng quan điểm, anh Sơn Vũ cũng nhấn mạnh điểm lợi thế rõ rệt của du học là cơ hội được làm việc trong một môi trường đa văn hóa.
Theo anh Sơn, đó là sự khác biệt lớn nhất giữa việc học tập trong nước và học tập ở nước ngoài.
“Mỗi nền văn hóa, tín ngưỡng khác nhau thì tư duy và cách làm việc cũng khác nhau” – anh Sơn nhấn mạnh. Chính sự va chạm và học hỏi liên tục từ sự đa dạng đó đã giúp người trẻ trở nên linh hoạt, sáng tạo và thích ứng tốt hơn trong công việc.
Thêm vào đó, anh Sơn cũng chỉ rõ, tại nhiều trường đại học ở Việt Nam, chương trình đào tạo vẫn còn thiếu những môn học chú trọng đến kỹ năng mềm như kỹ năng làm việc nhóm (teamwork), tư duy phản biện hay kỹ năng giao tiếp.
Anh cho rằng, điều này chính là khoảng cách lớn giữa sinh viên trong nước và du học sinh. “Các bạn du học sinh khi làm việc với tôi đều có một phong thái rất tự tin. Họ sẵn sàng tranh luận gay gắt để bảo vệ quan điểm, và chính sự tranh luận ấy lại góp phần xây dựng ra một sản phẩm tốt hơn” – anh Sơn cho biết.
Từng là du học sinh ở Nga và Singapore, anh Khánh Phạm – Giám đốc Khoa học Dữ liệu & Phân tích tại Inspectorio – cũng đồng tình rằng du học không chỉ mở ra cơ hội tiếp xúc với nhiều nền văn hóa mới, tiếp nhận những tư duy và mindset khác biệt, mà còn giúp người học nhìn thấy một chân trời rộng lớn hơn cho bản thân.
“Nếu ở Việt Nam, bạn chỉ được tiếp xúc và trau dồi kỹ năng trong một phạm vi hạn chế, thường là theo hướng ‘đưa gì làm nấy’, thì khi đi du học, đặc biệt là sang Mỹ, bạn sẽ được đặt trong một môi trường rộng mở hơn. Ở đó, bạn có cơ hội phát triển chuyên sâu hơn, toàn diện hơn”, anh Khánh giải thích.
Anh Khánh kết luận: “Tóm lại, môi trường mà bạn đang sống và học tập sẽ quyết định rất nhiều đến sự nghiệp sau này. Chính môi trường ấy là yếu tố quan trọng định hình con đường và cơ hội phát triển của bạn.”
Tư duy về trách nhiệm công việc
Điều khiến anh Sơn, Giám đốc Kỹ thuật tại ELSA, luôn trăn trở trong quá trình quản lý đội ngũ, không chỉ ở công ty mà còn trong bức tranh lao động Việt Nam nói chung, chính là việc làm sao để người lao động có thể thật sự xem sản phẩm mình tạo ra cho công ty như là một “đứa con tinh thần” của chính mình. Anh Sơn cho rằng, nếu chưa hình thành được tư duy này, chúng ta vẫn còn đi làm với tâm thế của một người chỉ đến để nhận lương.
“Thực tế, đa phần các bạn đi làm cho doanh nghiệp hay tư duy theo kiểu ‘làm công ăn lương’, ‘sếp giao gì làm nấy’. Đây là một tư duy làm việc không thể chấp nhận được”, anh Sơn nhấn mạnh. Với anh, tư duy như vậy không chỉ hạn chế sự phát triển cá nhân mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành công của tập thể.
Theo quan điểm của anh Sơn, một khi đã bước vào thị trường lao động, bản thân mỗi người cần phải thay đổi cách nhìn nhận. Người lao động phải nuôi dưỡng tư duy “cống hiến”, xem tất cả sản phẩm hay dịch vụ của công ty chính là sản phẩm của mình.
Nếu dự án thất bại, đó cũng phải được nhìn nhận như sự thất bại của chính bản thân. “Một khi bạn có tư duy làm việc như thế, điều đó cũng chứng tỏ rằng bạn là một người có tinh thần trách nhiệm cao với công việc”, anh chia sẻ.
Bổ sung cho quan điểm này, anh Tín cho rằng trong một tập thể, việc mỗi cá nhân sẵn sàng nhận trách nhiệm về mình là điều vô cùng quan trọng. Với anh Tín, đó không chỉ là thái độ nghề nghiệp, mà còn là một nguyên tắc sống mà bản thân anh phải tự vấn rất lâu: “Cuộc đời của mình, trách nhiệm của mình”.
Anh Tín chỉ ra rằng, khi nhìn vào cách vận hành của các công ty hay tập đoàn lớn, nếu mỗi người chỉ chăm chăm nghĩ đến lợi ích cá nhân thì đó là một sai lầm. Trong bất cứ môi trường nào, chúng ta cũng đang hoạt động trong một “team”, một cấu trúc chung, nơi trách nhiệm công việc không chỉ thuộc về người sếp hay người trưởng nhóm.
“Chúng ta cùng nằm trên một nền tảng chung, không ai nằm dưới ai hết”, anh Tín khẳng định. Chính vì vậy, tinh thần trách nhiệm phải được chia đều cho tất cả thành viên, và chỉ khi ai cũng xem sản phẩm chung là của chính mình thì tập thể đó mới có thể thật sự đi xa.
Quy trình và môi trường làm việc
Nhắc về quy trình làm việc, một khán giả thắc mắc “Giữa việc làm đúng quy trình và phá vỡ quy trình để nâng cao hiệu suất làm việc thì nên chọn phương án nào?”
Giải đáp câu hỏi trên, anh Sơn cho rằng quy trình sinh ra là để thay đổi. Chúng ta không nên làm việc một cách máy móc theo quy trình. Vì có những điều mình tin và thấy đúng vào hôm nay không chắc rằng sẽ đúng vào ngày mai.
“Thời đại thay đổi, môi trường thay đổi thì bắt buộc quy trình cũng thay đổi”, anh Sơn nhấn mạnh. Điều này có nghĩa là tuân theo quy trình là đúng nhưng đến một lúc nào đó nó không phù hợp với thực tế nữa thì phải thay đổi.
Tuy nhiên, anh Sơn cũng lưu ý rằng ở Việt Nam, một số doanh nghiệp làm việc với công ty nước ngoài. Và trong môi trường quốc tế thì quy trình là điều mà họ rất chú trọng. Vì vậy, anh khuyên các bạn trẻ khi muốn điều chỉnh hoặc phá vỡ một quy trình nào đó thì cần cân nhắc thật kỹ xem môi trường làm việc hiện tại có cho phép và có phù hợp hay không. Nếu lựa chọn sai bối cảnh, việc “phá vỡ” quy trình có thể gây ra tác dụng ngược.
Bên cạnh câu chuyện về quy trình, môi trường làm việc lành mạnh và không lành mạnh cũng được đưa ra bàn luận.
Ở khía cạnh này, anh Khánh chia sẻ rằng một môi trường được xem là lành mạnh khi mâu thuẫn chỉ dừng lại ở công việc, mang tính xây dựng và hướng đến mục tiêu chung. Nếu các ý kiến khác biệt được đưa ra nhằm tìm ra phương án tối ưu nhất để tập thể hoàn thành nhiệm vụ thì đó là điều tích cực và cần khuyến khích.
Ngược lại, một môi trường bị xem là không lành mạnh khi mâu thuẫn đi theo hướng công kích cá nhân, xuất phát từ cảm xúc chủ quan thay vì vì lợi ích chung. Khi đó, sự tranh luận không còn nhằm giải quyết vấn đề, mà chỉ để thỏa mãn cái tôi, dẫn đến bác bỏ ý kiến của người khác một cách tiêu cực.
Tóm lại, mấu chốt của một môi trường làm việc lành mạnh nằm ở chỗ: giải pháp của sự mâu thuẫn phải hướng đến việc làm tốt cho vấn đề chung, chứ không chỉ mang lại lợi ích riêng cho một cá nhân.
Tổng kết
Tọa đàm “Giáo dục công nghệ: Rèn tư duy, Dựng bản lĩnh” đã mở ra một góc nhìn toàn diện về mối quan hệ giữa giáo dục – công nghệ – bản lĩnh cá nhân.
Điều đọng lại sau buổi tọa đàm không chỉ là danh sách những ngành nghề “hot” hay lộ trình du học, mà là một thông điệp: giáo dục công nghệ ngày nay không thể chỉ dừng ở việc đào tạo kỹ năng, mà cần rèn cho thế hệ trẻ tư duy phản biện, bản lĩnh chịu trách nhiệm và khả năng đồng hành trong một tập thể toàn cầu.
Trong làn sóng công nghệ 4.0, cơ hội luôn song hành với thách thức. Máy móc có thể thay thế nhiều công việc, nhưng không thể thay thế được phẩm chất con người. Người đủ bản lĩnh, biết tự vấn, dám thích nghi và hành động có trách nhiệm sẽ đứng vững; ngược lại, sự ỷ lại hay tư duy cũ kỹ dễ khiến chúng ta bị bỏ lại phía sau.
Từ chia sẻ của các diễn giả, có thể thấy rằng, giáo dục công nghệ cần đi xa hơn những giờ học lập trình hay phân tích dữ liệu. Đó phải là nền tảng nuôi dưỡng một thế hệ vừa giỏi chuyên môn, vừa vững vàng trong tinh thần, để công nghệ trở thành công cụ phục vụ con người chứ không biến con người thành nạn nhân của chính nó.
