Bạn đã từng “rung rinh” với một người ngay từ lần gặp đầu, nhưng chỉ vài ngày sau, hoặc thậm chí chỉ sau một khoảnh khắc – khi họ gãi đầu quá nhiều, ăn uống phát ra tiếng, hoặc dùng một từ ngữ không phù hợp – bạn bỗng cảm thấy… “tụt mood” hoàn toàn? Nếu bạn từng hết thích ai đó ngay lập tức, chỉ vì một hành vi nhỏ nhặt, thì đó không phải là cảm xúc lạ lùng hay thất thường – mà là một hiện tượng tâm lý phổ biến được gọi là “the ick”.
“The ick” là cảm giác chán ghét đột ngột, thường xảy ra trong giai đoạn đầu của mối quan hệ. Nó có thể bùng lên sau một chi tiết rất nhỏ – một hành động, cử chỉ, hoặc thậm chí là ánh mắt – khiến bạn không còn hứng thú tiếp tục với người ấy nữa. Theo bài báo mới nhất được công bố trên Personality and Individual Differences (Collisson, Saunders & Yin, 2025), hiện tượng “ick” thực chất có gốc rễ từ những đặc điểm tâm lý nhất định.
Cụ thể, nghiên cứu cho thấy rằng disgust sensitivity (mức độ nhạy cảm với cảm giác ghê tởm) đóng vai trò trung tâm trong việc kích hoạt phản ứng “ick”. Những người có disgust sensitivity cao có xu hướng phản ứng mạnh với những hành vi “lệch chuẩn” – dù là nhỏ nhất. Thêm vào đó, narcissism (đặc điểm đề cao cái tôi, thích kiểm soát) và other-oriented perfectionism (mong muốn người khác phải hoàn hảo theo tiêu chuẩn cá nhân) càng làm tăng nguy cơ trải nghiệm “ick”.
Điều này lý giải vì sao một số người có thể hết thích ai đó ngay lập tức, chỉ vì đối phương không “khớp” với hình mẫu lý tưởng hoặc mắc lỗi nhỏ về hành vi. Trong khi nhiều người cố gắng bỏ qua những điều vụn vặt để tiếp tục tìm hiểu, thì người có các trait nói trên lại cảm thấy như bị “kích hoạt báo động đỏ”, dẫn đến phản xạ né tránh.
Hiện tượng “ick” không chỉ là cảm xúc thoáng qua, mà còn có thể quyết định sự sống còn của một mối quan hệ. Vậy nên, thay vì tự trách bản thân là “quá nhạy cảm”, hãy cùng tìm hiểu sâu hơn về tâm lý phía sau hiện tượng này, để hiểu rõ: điều gì khiến bạn đột ngột quay lưng trong tình cảm – và liệu có cách nào để kiểm soát cảm giác “hết thích ai đó ngay lập tức”?
Định nghĩa “The Ick” – Hiện tượng chán ghét đột ngột trong hẹn hò
Bạn có từng hết thích ai đó ngay lập tức, chỉ vì một hành động tưởng chừng vô hại như họ gãi đầu liên tục, nhai phát ra tiếng, hoặc nói đùa không đúng lúc? Nếu có, bạn đã trải nghiệm một hiện tượng tâm lý phổ biến trong hẹn hò hiện đại, gọi là “The Ick”.
“The Ick” là cảm giác chán ghét hoặc khó chịu đột ngột đối với một người đang trong giai đoạn tìm hiểu hay hẹn hò. Điều đặc biệt là nó không xuất phát từ điều gì nghiêm trọng, mà thường đến từ một hành vi nhỏ nhặt, như cử chỉ cơ thể, thói quen nói chuyện, hoặc phản ứng xã hội nhất định. Những điều vốn không quan trọng bỗng trở thành “cờ đỏ” khiến bạn không thể tiếp tục cảm xúc ban đầu.
Theo dữ liệu do Collisson và cộng sự (2025) công bố, có đến 64% người tham gia khảo sát từng trải qua hiện tượng “ick”, và đặc biệt, 26% trong số đó đã kết thúc mối quan hệ ngay sau khi cảm giác này xuất hiện. Con số này cho thấy mức độ ảnh hưởng mạnh mẽ của “the ick” – không chỉ đơn giản là cảm xúc thoáng qua, mà có thể là “đòn kết liễu” trong một mối quan hệ mới chớm nở.
“The Ick” là một phản ứng tâm lý phức tạp, có thể bắt nguồn từ sự khác biệt giữa kỳ vọng lý tưởng và hiện thực. Đó là lúc lý trí tạm thời bị “gác lại”, và tiềm thức phản ứng theo cơ chế phòng vệ cảm xúc. Chính vì vậy, khi bạn hết thích ai đó ngay lập tức, hãy tự hỏi: đó là do họ thực sự không phù hợp – hay bạn đang bị một kiểu phản ứng tâm lý vô thức chi phối?
Các đặc điểm tâm lý ảnh hưởng đến “The Ick”
Khi bạn hết thích ai đó ngay lập tức, có thể bạn không thực sự “khó tính” như nhiều người lầm tưởng. Thực chất, cảm giác chán ghét đột ngột – được gọi là “The Ick” – chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi một số đặc điểm tâm lý nhất định. Nghiên cứu của Collisson, Saunders & Yin (2025) đã xác định ba yếu tố nổi bật góp phần tạo nên phản ứng này: disgust sensitivity, narcissism, và perfectionism.
Disgust Sensitivity – Độ nhạy cảm với cảm giác ghê tởm
Đây là yếu tố cốt lõi đầu tiên. Disgust sensitivity mô tả mức độ mà một người dễ cảm thấy ghê sợ hoặc khó chịu với những hành vi mà họ cho là “kém duyên”, “mất vệ sinh” hoặc “lệch chuẩn xã hội”.
Ví dụ, hành vi như gãi đầu quá nhiều, cắn móng tay, hay nhai quá to có thể trở thành “chất xúc tác” khiến người có disgust sensitivity cao lập tức cảm thấy rùng mình, mất thiện cảm, thậm chí là hết thích ai đó ngay lập tức dù trước đó còn đang rất quan tâm.
Narcissism – Tự ái và tiêu chuẩn cao về bản thân
Những người có narcissistic trait, đặc biệt là dạng grandiose narcissism (tự tôn, tự đại), thường đặt ra hình mẫu lý tưởng rất cao cho bạn đời. Khi đối phương không “đạt chuẩn” – dù chỉ là những lỗi nhỏ như cách họ mặc quần áo, cách họ phát âm hay ứng xử ở nơi công cộng – người narcissistic dễ có phản ứng mạnh mẽ và kết luận rằng đối phương “không đủ tốt”.
Do đó, “the ick” xuất hiện như một sự từ chối mang tính bản năng – bởi người narcissistic không dễ chấp nhận sự khác biệt với hình ảnh lý tưởng hóa trong đầu họ. Đây là lý do vì sao họ có thể hết thích ai đó ngay lập tức chỉ vì vài giây thất vọng.
Perfectionism – Sự cầu toàn hướng về người khác
Một dạng cầu toàn ít được nhắc đến nhưng lại có ảnh hưởng lớn đến mối quan hệ là other-oriented perfectionism – tức là xu hướng mong người khác phải đạt đến một mức độ hoàn hảo cụ thể. Những người này thường đánh giá rất kỹ từng hành vi nhỏ, và khi đối phương “lỡ” làm điều gì “kém hoàn hảo”, họ rất dễ cảm thấy thất vọng, khó chịu và muốn rút lui.
Nghiên cứu chỉ ra rằng perfectionism không chỉ làm tăng khả năng xuất hiện cảm giác “ick”, mà còn làm tăng tần suất và cường độ phản ứng. Với họ, một cử chỉ như chỉnh tóc quá thường xuyên hay ăn không đúng cách có thể trở thành lý do kết thúc mối quan hệ từ rất sớm.
“Hết thích ai đó ngay lập tức” không phải là ngẫu nhiên. Đằng sau phản ứng đó là một chuỗi các đặc điểm tâm lý sâu sắc đang âm thầm điều khiển hành vi và cảm xúc. Việc nhận diện những yếu tố như disgust sensitivity, narcissism, và perfectionism có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về chính mình – và từ đó điều chỉnh kỳ vọng để xây dựng những mối quan hệ bền vững hơn.
Khám phá từ nghiên cứu của Collisson
Một trong những nghiên cứu đầu tiên đi sâu vào cơ chế tâm lý của hiện tượng “the ick” được thực hiện bởi Collisson, Saunders & Yin (2025), đăng trên Personality and Individual Differences. Nghiên cứu này không chỉ xác nhận hiện tượng hết thích ai đó ngay lập tức là phổ biến, mà còn lý giải chi tiết các yếu tố dự báo khả năng bạn sẽ gặp phải cảm giác “ick” trong một mối quan hệ.
Trong nghiên cứu này, nhóm tác giả khảo sát 125 người trưởng thành từ 24 đến 72 tuổi, theo dõi trải nghiệm của họ với những cảm xúc “ick” trong quá trình hẹn hò. Kết quả cho thấy ba đặc điểm tính cách – disgust sensitivity, narcissism, và perfectionism – đều có vai trò khác nhau trong việc kích hoạt phản ứng “chán đột ngột”.
Cụ thể:
-
Disgust sensitivity (độ nhạy cảm với cảm giác ghê tởm) là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất. Người có trait này cao không chỉ có nhiều khả năng trải nghiệm “ick”, mà còn trải nghiệm nó thường xuyên hơn. Những hành vi nhỏ như gãi đầu, ăn uống bừa bộn hay biểu cảm gượng gạo dễ dàng trở thành “đòn kết liễu” khiến người đối diện hết cảm tình ngay lập tức.
-
Narcissism (tự ái và kỳ vọng cao) làm tăng khả năng trải qua ít nhất một lần “ick”. Tuy nhiên, điểm thú vị là narcissism không ảnh hưởng đến tần suất – tức là người mang trait này có thể không gặp “ick” quá thường xuyên, nhưng khi gặp thì dễ “kết thúc” luôn mối quan hệ. Điều này lý giải vì sao một số người có thể hết thích ai đó ngay lập tức, không cho đối phương cơ hội “gỡ gạc”.
-
Perfectionism, đặc biệt là other-oriented perfectionism, là yếu tố làm tăng cả khả năng lẫn tần suất trải nghiệm ‘ick’. Những người này thường duy trì kỳ vọng cao đối với người khác, nên rất dễ nảy sinh thất vọng chỉ vì đối phương không “hoàn hảo” như họ mong muốn.
Tổng thể, nghiên cứu cho thấy: hiện tượng hết thích ai đó ngay lập tức không chỉ đơn giản là cảm giác “tụt hứng” thoáng qua, mà là kết quả của một chuỗi cơ chế tâm lý tinh vi – nơi sự nhạy cảm, tính tự tôn và xu hướng cầu toàn vô hình dẫn dắt hành vi tình cảm của mỗi người.
Phân biệt theo giới tính & tình huống – Ai dễ “hết thích” hơn?
Một khía cạnh thú vị trong hiện tượng “the ick” – cảm giác chán ghét đột ngột trong hẹn hò – là cách nó biểu hiện khác nhau giữa nam và nữ. Theo các phát hiện từ nghiên cứu của Collisson et al. (2025), phản ứng “hết thích ai đó ngay lập tức” thường không xảy ra ngẫu nhiên mà bị ảnh hưởng rõ rệt bởi giới tính và ngữ cảnh xã hội.
Ở nữ giới, “the ick” thường được kích hoạt bởi những hành vi khiến họ cảm thấy xấu hổ hoặc bị đặt vào tình huống khó xử nơi công cộng. Những hành vi như nói quá to, cư xử bất lịch sự với người phục vụ, hoặc có ngoại hình không phù hợp với chuẩn mực xã hội (ví dụ: quá nhếch nhác, mùi cơ thể) có thể gây mất điểm hoàn toàn chỉ trong vài giây. Với nữ giới, “ick” thường đi kèm cảm giác mất thể diện hoặc bị kéo xuống theo tiêu chuẩn xã hội của người đối diện.
Ngược lại, nam giới lại thường gặp “ick” do những lỗi mang tính cá nhân và thẩm mỹ. Họ có thể hết thích ai đó ngay lập tức vì cách nói chuyện bị cho là thiếu duyên, lựa chọn trang phục quá lộ liễu, hoặc gu thời trang không phù hợp với kỳ vọng. Đối với nam giới, “ick” có xu hướng gắn liền với cảm giác mất hứng do khác biệt về thẩm mỹ hoặc kỳ vọng cá nhân hơn là cảm giác bị đánh giá bởi xã hội.
Điều này cho thấy “the ick” không đơn giản là một phản ứng cảm xúc, mà còn phản ánh giá trị, niềm tin và chuẩn mực xã hội mà mỗi giới tính mang theo trong hành trình tìm kiếm đối tượng phù hợp. Nếu bạn từng hết thích ai đó ngay lập tức và bối rối vì lý do “nhỏ nhặt”, có thể đó là tiếng nói vô thức từ những chuẩn mực sâu xa hơn trong tâm trí bạn.
Tác động của “Ick” đến mối quan hệ – Phản ứng tự vệ hay rào cản gắn kết?
Hiện tượng “the ick” – cảm giác chán ghét đột ngột với người đang hẹn hò – không chỉ là một cảm xúc thoáng qua. Nó có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tiến trình xây dựng mối quan hệ, và trong nhiều trường hợp, trở thành “đòn kết liễu” cảm xúc. Việc bạn hết thích ai đó ngay lập tức tưởng như là một quyết định cảm tính, nhưng thực tế lại là kết quả của một cơ chế phòng vệ tâm lý rất phổ biến.
Theo nghiên cứu của Collisson et al. (2025), 26% đến 42% người trải qua “ick” đã chọn chấm dứt mối quan hệ ngay lập tức, không cần thêm cơ hội hay lời giải thích. Điều này cho thấy “ick” có thể là chỉ báo về sự không tương thích, và trong một số trường hợp, đó là cách não bộ cảnh báo bạn tránh khỏi rủi ro gắn kết sai người.
Tuy nhiên, “ick” cũng tiềm ẩn mặt trái. Những người quá nhạy cảm với các lỗi nhỏ – như hành vi vụn vặt, ngoại hình không hợp gu, hay cách giao tiếp chưa tinh tế – dễ rơi vào tình trạng “sàng lọc quá mức”, bỏ lỡ những mối quan hệ tiềm năng vì lý do không đáng kể. Đặc biệt là khi “ick” xuất phát từ các đặc điểm tâm lý như perfectionism hay disgust sensitivity, nó có thể gây méo mó nhận thức, khiến bạn đánh giá sai về người khác chỉ qua vài khoảnh khắc.
Trong bối cảnh hẹn hò hiện đại, nơi mọi thứ diễn ra nhanh và có vô số lựa chọn thay thế, “ick” ngày càng phổ biến như một lý do chia tay hợp lý hóa. Nhưng nếu để cảm xúc này chi phối quá mạnh, bạn có thể rơi vào vòng lặp “yêu – chán – bỏ” mà không bao giờ thực sự xây dựng được sự gắn kết bền vững.
Vì vậy, nếu bạn từng hết thích ai đó ngay lập tức, hãy tự hỏi: đó là phản ứng cần thiết để bảo vệ bản thân, hay là sự phản chiếu từ kỳ vọng hoàn hảo quá mức đang khiến bạn mãi cô đơn?
Cách quản lý phản ứng “The Ick” – Khi bạn suýt bỏ lỡ một mối quan hệ tốt
Bạn vừa trải qua buổi hẹn đầu khá ổn, nhưng đến lần thứ hai, chỉ vì đối phương cười hơi lớn, mặc đồ không hợp gu, hay có cách ăn uống khác lạ… bạn bỗng hết thích ai đó ngay lập tức? Cảm giác này – gọi là “The Ick” – có thể là một phản ứng tự nhiên. Nhưng nếu không biết cách kiểm soát, nó sẽ khiến bạn liên tục từ chối những kết nối tiềm năng, vì những lý do quá nhỏ nhặt.
Vậy làm sao để quản lý phản ứng “ick” một cách tỉnh táo và xây dựng?
Tự phản tỉnh – Đặt câu hỏi cho chính mình
Trước khi đưa ra quyết định rút lui khỏi mối quan hệ, hãy dành một chút thời gian để hỏi bản thân: “Mình đang bị điều gì chi phối?”. Có thể đó là:
-
Perfectionism: Bạn đang kỳ vọng một “người hoàn hảo” đến mức không chấp nhận bất kỳ lỗi nhỏ nào?
-
Narcissism: Bạn có đang áp đặt hình ảnh lý tưởng của mình lên người khác và thất vọng khi họ không khớp?
-
Disgust sensitivity: Bạn phản ứng mạnh với những hành vi vốn dĩ chỉ là khác biệt – chứ không phải sai?
Giảm kỳ vọng không thực tế
Hãy nhớ rằng không ai hoàn hảo – kể cả bạn. Việc giữ tiêu chuẩn cao là tốt, nhưng nếu bạn thường xuyên hết thích ai đó ngay lập tức chỉ vì chi tiết vụn vặt, có thể bạn đang vô tình loại bỏ những người có khả năng kết nối sâu sắc với mình. Hãy học cách phân biệt giữa “thiếu tương thích thực sự” và “sự khác biệt chấp nhận được”.
Thực hành mindfulness – Quản lý cảm xúc tức thời
Khi cảm thấy “ick” trỗi dậy, đừng phản ứng ngay. Hãy dừng lại, hít thở sâu, và tự hỏi: “Mình đang phản ứng với hành vi đó hay đang bị cảm xúc nào dẫn dắt?” Việc nhận diện và quan sát cảm xúc giúp bạn chuyển từ phản ứng bốc đồng sang lựa chọn có ý thức. Đây là bước đầu tiên để phá vỡ mô hình “thấy lỗi – hết thích – rời bỏ”.
Tóm lại, cảm giác “ick” là có thật – và đôi khi là tín hiệu cảnh báo hợp lý. Tuy nhiên, nếu bạn liên tục hết thích ai đó ngay lập tức, đã đến lúc bạn cần soi chiếu lại chính mình, không phải chỉ soi xét người khác.
Tổng kết – Khi tính cách khiến bạn không thể rời bỏ mạng xã hội
Không thể rời bỏ mạng xã hội có thể không đơn thuần là thói quen xấu – mà bắt nguồn từ chính cấu trúc tính cách của bạn. Nghiên cứu mới cho thấy những đặc điểm như narcissism, đặc biệt dạng grandiose hoặc vulnerable, có thể tiếp tay cho hành vi sử dụng mạng xã hội quá mức. Bởi nhu cầu được khen ngợi, so sánh và khẳng định bản thân khiến bạn liên tục “đắm chìm” trong thế giới ảo, rồi dần đánh mất sự kết nối thật ngoài đời.
Điều đáng nói là tính cách không xấu – nếu bạn biết định hướng đúng. Thay vì tiếp tục nuôi dưỡng cảm giác “tôi phải chứng minh điều gì đó trên mạng”, hãy học cách chuyển năng lượng vào những hành động thực tế hơn. Rèn luyện mindfulness, xây dựng kỹ năng kiểm soát cảm xúc, và đặc biệt là giới hạn thời gian online sẽ giúp bạn dần lấy lại quyền làm chủ.
Nếu bạn từng cảm thấy mình không thể rời bỏ mạng xã hội, hãy xem đó là tín hiệu – không phải sự thất bại. Đó là lúc bạn cần nhìn sâu vào chính mình, xác định điều gì đang chi phối hành vi, và hành động để thay đổi.
Nguồn tham khảo
Keles, B., McCrae, N., & Grealish, A. (2020). A systematic review: The influence of social media on depression, anxiety and psychological distress in adolescents. International Journal of Adolescence and Youth, 25(1), 79–93. https://doi.org/10.1080/02673843.2019.1590851
PsyPost. (2025, June 17). Narcissists are more likely to become addicted to social networking sites.
Brailovskaia, J., & Margraf, J. (2025). Reciprocal associations between narcissism and social network use: A longitudinal study. Journal of Research in Personality, 104, 104472. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2024.104472
