3 chiến lược chia tay phổ biến trong mối quan hệ

Việc tìm hiểu các chiến lược chia tay này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về tâm lý, giao tiếp và cách con người thích nghi trong bối cảnh xã hội hiện đại. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá ba chiến lược chia tay phổ biến nhất: làm dịu cú sốc, tạm dừng mối quan hệ và tránh đối mặt – cùng ý nghĩa của chúng đối với hành vi và cảm xúc con người.

Chia tay là một trong những trải nghiệm cảm xúc sâu sắc và phổ biến nhất trong đời sống tình cảm của con người. Dù ai cũng từng nghe về các cuộc chia tay, thậm chí trải qua nó, nhưng cách mọi người thực sự kết thúc một mối quan hệ lại không được nghiên cứu một cách hệ thống như cách mà các nhà tâm lý học nghiên cứu tình yêu, sự hấp dẫn hay gắn bó. Điều này để lại một khoảng trống đáng kể trong hiểu biết khoa học về các giai đoạn cuối của quan hệ tình cảm.

Trong bối cảnh xã hội ngày càng phức tạp và các mối quan hệ diễn ra qua cả không gian vật lý lẫn không gian số, việc khám phá các chiến lược chia tay phổ biến có thể giúp cải thiện cách con người giao tiếp, đồng thời giảm thiểu tổn thương tâm lý cho cả hai bên.

Một số người chọn cách thẳng thắn và cảm thông để kết thúc mối quan hệ, trong khi người khác lại chọn lối tiếp cận tránh né, thậm chí là “ghosting” – biến mất không một lời giải thích. Việc phân tích các cách thức này không chỉ giúp ta hiểu rõ hơn về hành vi cá nhân mà còn phản ánh những giá trị, niềm tin và kỹ năng giao tiếp trong xã hội hiện đại.

Nghiên cứu gần đây được công bố trên tạp chí Personality and Individual Differences đã hệ thống hóa 45 chiến thuật chia tay khác nhau, sau đó phân loại chúng thành ba nhóm chiến lược chính. Những chiến lược này không chỉ đại diện cho các mô hình hành vi tiêu biểu mà còn cho thấy mức độ phổ biến và mục đích tâm lý đằng sau từng lựa chọn. Việc hiểu rõ ba chiến lược chia tay phổ biến này sẽ cung cấp cho người đọc cái nhìn tổng quan, đồng thời gợi mở cách ứng xử phù hợp khi mối quan hệ không còn duy trì được.

Bài viết này sẽ trình bày chi tiết ba chiến lược chia tay phổ biến nhất theo nghiên cứu mới nhất, bao gồm: làm dịu cú sốc (soften the blow), tạm dừng mối quan hệ (take a break) và tránh đối mặt (avoid confrontation) – giúp bạn hiểu sâu hơn về cơ chế tâm lý và ý nghĩa xã hội của mỗi cách kết thúc.

Phương pháp nghiên cứu: Từ dữ liệu thực tế đến 3 chiến lược chia tay phổ biến

Để xác định các chiến lược chia tay phổ biến trong mối quan hệ, nhóm nghiên cứu từ Đại học Nicosia (Síp) đã tiến hành một khảo sát toàn diện với sự tham gia của hơn 400 người trưởng thành, chủ yếu trong độ tuổi khoảng 30. Đây là nhóm đối tượng có nhiều trải nghiệm trong các mối quan hệ tình cảm, cả ngắn hạn lẫn dài hạn, do đó cung cấp dữ liệu phong phú và có giá trị thực tiễn cao.

Phương pháp nghiên cứu gồm hai giai đoạn chính:

• Thu thập dữ liệu mở: Người tham gia được yêu cầu mô tả các cách mà họ từng sử dụng hoặc từng trải qua khi kết thúc một mối quan hệ. Từ những phản hồi tự do này, nhóm nghiên cứu thu được 45 hành vi chia tay khác nhau, phản ánh nhiều mức độ chủ động, lý do và cách thể hiện cảm xúc.

• Xây dựng thang đo đánh giá: Sau đó, một nhóm người tham gia khác được mời xếp hạng mức độ sử dụng các hành vi đó, trên thang điểm từ “không bao giờ dùng” đến “thường xuyên dùng”. Việc kết hợp giữa dữ liệu định tính (phản hồi mở) và định lượng (thang đánh giá) giúp đảm bảo độ tin cậy và tính khái quát.

Tiếp theo, nhóm nghiên cứu sử dụng phương pháp phân tích yếu tố để nhóm các hành vi tương đồng lại thành ba chiến lược chia tay chính: (1) Làm dịu cú sốc (soften the blow), (2) Tạm dừng mối quan hệ (take a break), và (3) Tránh đối mặt (avoid confrontation).

Ngoài ra, để hiểu rõ hơn lý do tại sao con người chọn chiến lược này thay vì chiến lược kia, nhóm tác giả còn vận dụng lý thuyết tâm lý học tiến hóa. Họ cho rằng các hành vi chia tay không chỉ là kết quả của cảm xúc cá nhân, mà còn là chiến lược ứng xử nhằm tối ưu hóa danh tiếng xã hội, giảm thiểu xung đột, và bảo vệ khả năng tạo dựng mối quan hệ mới trong tương lai.

Ba chiến lược chia tay phổ biến nhất được xác định

Dựa trên dữ liệu thu thập từ hơn 400 người trưởng thành có kinh nghiệm yêu đương thực tế, nhóm nghiên cứu đã xác định ba chiến lược chia tay chính. Mỗi chiến lược đại diện cho một kiểu hành vi điển hình khi kết thúc mối quan hệ, phản ánh mức độ chủ động, cảm xúc, và định hướng tương tác xã hội của người thực hiện.

“Làm dịu cú sốc” (Soften the Blow)

Đây là chiến lược phổ biến nhất, chiếm tỷ lệ lên đến 86% trong tổng số phản hồi.
Người áp dụng chiến lược này thường thể hiện sự tôn trọng cảm xúc của đối phương, thông qua việc:

• Cung cấp lời giải thích hợp lý cho quyết định chia tay

• Thừa nhận phần trách nhiệm cá nhân trong việc mối quan hệ không còn phù hợp

• Giữ thái độ thiện chí, tránh đổ lỗi hay chỉ trích lẫn nhau

Chiến lược này thường đi kèm với mong muốn giảm thiểu tổn thương, duy trì hình ảnh cá nhân tích cực và mở ra khả năng duy trì liên lạc sau chia tay. Đây cũng là chiến thuật phù hợp với các mối quan hệ dài hạn hoặc những người có kỹ năng giao tiếp tốt.

“Tạm dừng mối quan hệ” (Take a Break)

Khoảng 24% người tham gia cho biết họ từng áp dụng cách “tạm dừng” thay vì chia tay dứt khoát.
Đây là chiến lược trung gian, thường được chọn khi cả hai bên còn phân vân hoặc hy vọng vào khả năng cứu vãn tình cảm. Hình thức phổ biến bao gồm:

• Gợi ý cùng nhau “nghỉ một thời gian để suy nghĩ”

• Tránh tiếp xúc tạm thời để giảm căng thẳng

• Duy trì một mức liên lạc tối thiểu để không cắt đứt hoàn toàn

Chiến lược này phản ánh nhu cầu giữ khoảng cách mà không cắt đứt hẳn, thường đi kèm với hy vọng rằng thời gian và không gian sẽ mang lại câu trả lời rõ ràng hơn.

“Tránh đối mặt” (Avoid Confrontation / Ghosting)

Khoảng 16% người được khảo sát thừa nhận họ từng áp dụng chiến lược né tránh.
Đây là hình thức chia tay thụ động, thường xảy ra khi:

• Một bên giảm dần tần suất liên lạc, không phản hồi tin nhắn

• Cố ý trì hoãn các cuộc đối thoại trực tiếp

• Đột ngột biến mất mà không đưa ra lời giải thích nào (ghosting)

Chiến lược này thường bị đánh giá là thiếu tôn trọng, dễ gây tổn thương sâu sắc cho người còn lại và làm gián đoạn quá trình khép lại cảm xúc (emotional closure). Tuy nhiên, nó vẫn được lựa chọn trong các tình huống người thực hiện muốn tránh xung đột, không đủ kỹ năng giao tiếp, hoặc cảm thấy bị đe dọa khi đối đầu trực tiếp.

Ba chiến lược này không chỉ cho thấy sự đa dạng trong cách thức con người chấm dứt mối quan hệ, mà còn phản ánh cơ chế phòng vệ tâm lý, động cơ xã hội, và khả năng điều tiết cảm xúc cá nhân. Phần tiếp theo sẽ phân tích sâu hơn các yếu tố chi phối hành vi này.

Xem thêm: 14 cách chữa lành sau chia tay: Làm sao để vượt qua nỗi đau?

Khi hành vi chia tay vượt ra ngoài ba chiến lược chính

Mặc dù phần lớn người tham gia khảo sát có xu hướng áp dụng ba chiến lược chia tay phổ biến – “làm dịu cú sốc”, “tạm dừng mối quan hệ” và “tránh đối mặt” – dữ liệu cũng tiết lộ sự tồn tại của một số hành vi chia tay cực đoan hoặc khó phân loại, phản ánh tính đa dạng và phức tạp trong ứng xử tình cảm.

1. Sự xuất hiện của các hành vi chia tay cực đoan

Một tỷ lệ nhỏ người tham gia (dưới 5%) mô tả những hành vi rất quyết liệt hoặc gây tổn thương mạnh, chẳng hạn như:

• Biến mất đột ngột hoàn toàn không để lại dấu vết (total ghosting)

• Chia tay qua người thứ ba hoặc qua tin nhắn ngắn gọn

• Tạo ra mâu thuẫn giả để ép người kia chủ động chia tay

Các hành vi này tuy không phổ biến nhưng gây ảnh hưởng tiêu cực nặng nề đến đối phương, đặc biệt là về mặt cảm xúc, lòng tự trọng và khả năng phục hồi sau chia tay. Những hành vi cực đoan như vậy thường phản ánh thiếu kỹ năng đối thoại, hoặc mong muốn kiểm soát tình huống mà không muốn chịu trách nhiệm trực tiếp.

2. Phân loại 9 chiến thuật chi tiết trong chia tay

Để hiểu rõ hơn các biểu hiện cụ thể của hành vi chia tay, nhóm nghiên cứu đã phân loại 45 hành vi được báo cáo thành 9 chiến thuật chia tay nhỏ (nine break-up tactics), sau đó gom nhóm lại thành ba chiến lược lớn như sau:

Việc phân loại này cho thấy mỗi chiến lược chia tay thực chất là một tập hợp hành vi đa dạng, được lựa chọn tùy theo mục tiêu tâm lý, mức độ gắn bó, và cảm nhận về sự an toàn khi giao tiếp với người kia. Các chiến thuật nhỏ không nhất thiết luôn độc lập, mà đôi khi được kết hợp linh hoạt – ví dụ, một người có thể bắt đầu bằng cách “tạm dừng” và kết thúc bằng “ghosting”.

Phân tích phụ này giúp nhấn mạnh rằng việc chia tay không chỉ là một hành vi đơn lẻ, mà là một quá trình phức hợp gồm nhiều lớp hành vi – có thể thiện chí, trì hoãn, hoặc gây hại – tùy vào hoàn cảnh, động cơ và kỹ năng ứng xử của mỗi người.

Thảo luận: Ba chiến lược – Ba kiểu hành vi và tâm lý đứng sau

Kết quả nghiên cứu cho thấy cách con người kết thúc một mối quan hệ tình cảm không chỉ đơn giản là “chia tay”, mà là sự phản ánh phong cách giao tiếp, năng lực cảm xúc, và hệ thống giá trị cá nhân. Việc lựa chọn chiến lược chia tay nào phần lớn chịu ảnh hưởng bởi cách mỗi người đối diện với cảm xúc tiêu cực và mức độ trưởng thành trong quan hệ xã hội.

1. Tác động hành vi và giao tiếp

• “Làm dịu cú sốc” (Soften the blow) thường được lựa chọn bởi những người có khả năng giao tiếp tế nhị và đồng cảm, biết cách thừa nhận trách nhiệm cá nhân và giảm tổn thương cho người còn lại. Đây là chiến lược phản ánh xu hướng chủ động giải quyết xung đột, và là nền tảng cho sự kết thúc lành mạnh trong các mối quan hệ.

• “Tạm dừng mối quan hệ” (Take a break) mang tính chất phòng vệ cảm xúc, xuất hiện khi người chia tay vẫn còn phân vân hoặc hy vọng có thể tái kết nối. Chiến lược này thường thể hiện mong muốn giảm đau ngắn hạn nhưng giữ lại cơ hội dài hạn, đôi khi cũng là cách trì hoãn quyết định khó khăn.

• “Tránh đối mặt” (Avoid confrontation/ghosting) lại cho thấy xu hướng né tránh cảm xúc tiêu cực hoặc đối thoại khó xử. Chiến lược này phổ biến ở những người có mức lo âu cao khi đối diện mâu thuẫn, hoặc thiếu kỹ năng kết thúc mối quan hệ một cách rõ ràng.

2. Góc nhìn từ tâm lý học tiến hóa

Từ góc nhìn tiến hóa, việc lựa chọn chiến lược chia tay không chỉ nhằm chấm dứt quan hệ hiện tại, mà còn có chức năng bảo vệ hình ảnh xã hội và tối ưu hóa khả năng thiết lập mối quan hệ tương lai. Những chiến lược ít gây tổn thương hoặc mang tính nhân văn cao như “làm dịu cú sốc” giúp duy trì danh tiếng cá nhân, giảm thiểu xung đột hậu chia tay – một yếu tố quan trọng trong môi trường xã hội gắn kết.

3. Vai trò của khác biệt cá nhân và công nghệ

Các yếu tố tính cách như Machiavellianism, tâm lý né tránh gắn bó (avoidant attachment) hoặc sự thiếu ổn định cảm xúc có thể khiến một số cá nhân thiên về chiến lược tránh né hay kiểm soát.

Bên cạnh đó, công nghệ hiện đại cũng đang thay đổi mạnh cách con người chia tay. Một khảo sát của Wingmate năm 2024 cho thấy 41% người trẻ từng sử dụng trí tuệ nhân tạo như ChatGPT để viết nội dung chia tay, từ tin nhắn nhẹ nhàng đến lời nhắn cắt đứt hoàn toàn. Điều này cho thấy sự gia tăng khoảng cách cảm xúc, cũng như xu hướng outsource cảm xúc cho công nghệ – một vấn đề đáng quan ngại trong giao tiếp giữa người với người.

Phân tích này cho thấy rằng lựa chọn chiến lược chia tay không hề ngẫu nhiên, mà là kết quả của tương tác giữa đặc điểm cá nhân, bối cảnh xã hội và công cụ hiện đại, đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc khi đánh giá hành vi sau khi một mối quan hệ kết thúc.

Chia tay là một hành vi – nhưng cũng là một chiến lược

Kết quả từ nghiên cứu đã xác định ba chiến lược chia tay phổ biến nhất trong các mối quan hệ tình cảm hiện đại:

• Làm dịu cú sốc (Soften the blow) – được sử dụng bởi 86% người tham gia, là hình thức kết thúc mối quan hệ dựa trên sự đồng cảm, giao tiếp rõ ràng và mong muốn giảm tổn thương cho đối phương.

• Tạm dừng mối quan hệ (Take a break) – chiếm 24%, phản ánh một trạng thái lưỡng lự, khi người trong cuộc vẫn còn hy vọng hoặc chưa sẵn sàng chia tay dứt khoát.

• Tránh đối mặt (Avoid confrontation/Ghosting) – được lựa chọn bởi 16%, là chiến lược né tránh trực tiếp, thể hiện sự lo ngại, thiếu kỹ năng đối thoại hoặc mong muốn thoát khỏi mối quan hệ mà không phải chịu trách nhiệm cảm xúc.

Mỗi chiến lược không chỉ là một hành vi đơn lẻ, mà còn đại diện cho một kiểu tư duy giao tiếp, một cơ chế điều tiết cảm xúc và một cách thích nghi xã hội. Việc lựa chọn cách thức chia tay không chỉ bị chi phối bởi cảm xúc hiện thời, mà còn bởi tính cách cá nhân, kinh nghiệm quan hệ trước đó, và thậm chí là yếu tố văn hóa, công nghệ.

Từ góc độ nghiên cứu, những phát hiện này mở ra nhiều hướng đi mới. Tương lai nên tập trung phân tích sự khác biệt hành vi chia tay theo nhân khẩu học (giới tính, tuổi, nền văn hóa), tác động của công nghệ (AI, mạng xã hội), cũng như vai trò của kiểu quan hệ dài hạn (hôn nhân, sống chung, yêu xa…). Những yếu tố này không chỉ giúp hiểu sâu hơn về hành vi chia tay, mà còn có thể góp phần định hình các chiến lược hỗ trợ tâm lý phù hợp, giúp quá trình chấm dứt mối quan hệ trở nên lành mạnh và ít tổn thương hơn.

Gợi ý ứng dụng: Từ nghiên cứu đến hỗ trợ thực tiễn

Những phát hiện từ nghiên cứu về ba chiến lược chia tay phổ biến không chỉ có giá trị lý thuyết, mà còn mở ra nhiều ứng dụng thiết thực trong tư vấn tâm lý, giáo dục kỹ năng sống và định hướng nghiên cứu tương lai.

1. Tư vấn cá nhân và cặp đôi: Hướng đến chia tay lành mạnh

Trong thực hành trị liệu tâm lý cá nhân và cặp đôi, các chuyên gia có thể:

• Khuyến khích người thân chủ sử dụng chiến lược “làm dịu cú sốc” như một cách thể hiện sự tôn trọng, trung thực và nhân văn trong việc kết thúc mối quan hệ.

• Hỗ trợ thân chủ chuẩn bị lời nói, kịch bản chia tay phù hợp, giảm thiểu khả năng tổn thương tâm lý cho cả hai bên.

• Giúp thân chủ nhận diện khi họ đang bị mắc kẹt trong chiến lược “tránh đối mặt” – từ đó can thiệp sớm để tránh để lại hậu quả cảm xúc kéo dài.

2. Phát triển kỹ năng giao tiếp và giáo dục cảm xúc

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh vai trò quan trọng của kỹ năng giao tiếp trong các mối quan hệ thân mật. Do đó, có thể:

• Thiết kế các chương trình đào tạo kỹ năng giao tiếp trong chia tay, bao gồm: nói lời chia tay trung thực, xử lý cảm xúc tội lỗi hoặc tức giận, và quản lý phản ứng của người kia.

• Đưa chủ đề “kết thúc mối quan hệ lành mạnh” vào giáo dục giới tính, tâm lý học ứng dụng hoặc các khóa học kỹ năng mềm cho thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ tuổi.

3. Hướng nghiên cứu tiếp theo: Văn hóa, giới tính và công nghệ

Để mở rộng và làm sâu sắc thêm hiểu biết về hành vi chia tay, các nhà nghiên cứu có thể tập trung vào:

• So sánh sự khác biệt về chiến lược chia tay giữa các nền văn hóa, đặc biệt giữa xã hội phương Tây cá nhân chủ nghĩa và xã hội Á Đông thiên về tập thể.

• Phân tích theo giới tính và độ tuổi để xác định những yếu tố ảnh hưởng đến lựa chọn chiến lược chia tay (ví dụ: đàn ông có xu hướng tránh đối mặt cao hơn không?).

• Đánh giá tác động của công nghệ hiện đại, đặc biệt là AI và mạng xã hội, trong việc định hình lại cách con người kết thúc các mối quan hệ tình cảm.

Nguồn tham khảo

Apostolou, M., & Christoforou, C. (2025). How people end romantic relationships: A classification of break-up strategies. Personality and Individual Differences, 215, 113942.

PsyPost. (2025, June 30). How people end romantic relationships: New study pinpoints three common break-up strategies.

Wingmate. (2024). Survey: 41% of people use AI to write break-up messages. [Internal source cited in media].

New York Post. (2025, June 29). 3 common ways people break up with someone, according to psychology.

Reddit – r/Psychology. (2025). How people end romantic relationships – Community discussion thread.